Punten en komma’s. Ze zijn erg belangrijk voor het leesbaar maken van een tekst. Ook ik kan soms verdwalen in een gedachtestroom, waarbij ik dan vergeet pauzes voor de lezer in te lassen. Dat is normaal en kan de beste auteur overkomen. Als je maar in een tweede versie dan punten en komma’s op de juiste plek zet. Omdat je al schrijvend niet altijd ziet waar je uithangt qua interpunctie, help ik als schrijfcoach daar graag bij mee. Een ander ziet soms sneller waar een zin te lang is, dan jijzelf. Maar met deze tips lukt het je ook om de interpunctie goed te plaatsen. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries) Interpunctie, hoe zit het ook al weer
Even snel een korte opfriscursus:. de punt sluit de zin af.
, de komma geeft een korte pauze aan in de zin.
: de dubbele punt luidt een quote in of een opsomming.
; de puntkomma verbindt twee zinnen die bij elkaar horen met een pauze.
… het beletselteken (de drie puntjes) geven een langere pauze aan, dit zijn altijd drie puntjes. Het wordt ook gebruikt om iets in de zin weg te laten (bij invuloefeningen bijvoorbeeld)
“…” aanhalingstekens. Ze zijn er dubbel (“…”) en enkel (‘…’). Ze halen vaak een quote aan of benadrukken een woord in de zin.
! uitroepteken benadrukt een woord of zin.
? vraagteken laat weten dat er een vraag wordt gesteld.
Alle leestekens hierboven komen met hun eigen spellingsregels. Wanneer ik tips ga geven over quotes/dialoog neem ik deze mee voor de aanhalingstekens. In dit artikel gaat het meer om de punt, komma, dubbele punt, puntkomma en het beletselteken…
Punten en komma’s
De punt spreekt eigenlijk wel voor zich. Hoewel we deze in What’s App en sms-berichtjes nog wel eens vergeten, zou je de punt ook daar aan het einde van de zin kunnen plaatsen. De punt sluit een zin definitief af. Je weet dat na die punt er een nieuwe zin komt. De komma koppelt verschillende zinsdelen aan elkaar met een pauze. Maar de komma kan voor nog meer doeleinden worden ingezet.Voor komma’s zijn een aantal spellingregels. Zo plaats je een komma altijd achter een briefaanhef (Hallo allemaal,), in een opsomming (mijn hond, neefjes en ik gaan wandelen) en tussen twee bijvoeglijke naamwoorden die een zelfstandig naamwoord beschrijven (de grote, blauwe bal). Ook zet je een komma in een zin waarbij iemand aangesproken wordt, denk hierbij aan ‘Wat kan ik voor u doen, mevrouw’ en ‘Hey jij, ga van mijn hekje af!’. De komma vormt ook een onderscheidingsteken tussen de hoofd- en bijzin. Soms wordt dit ook met gedachtestreepjes gedaan, dat zijn koppelstreepjes -, maar de komma is er uitermate voor geschikt. Verder plaats je vaak een komma tussen twee werkwoorden bij een samengestelde zin. Er volgt altijd een komma voor woorden als ‘omdat’, ‘want’, ‘zoals’ en dergelijke, maar niet voor het woordje ‘dat’ wanneer dit als koppelwoord wordt gebruikt.
Tip 1: Lees je tekst hardop voor
Wanneer kom je erachter dat een zin echt te lang is? Juist; als je deze hardop voorleest en halverwege ziet dat je nog een lange weg te gaan hebt, maar je bent al bijna buiten adem. Een te lange zin leest niet fijn hardop. Dus door je tekst eens hardop voor te lezen, kom je er vaak wel achter waar die komma’s moeten.Tip 2: Zet vaker een punt
Een heel lange zin kan mooi zijn, maar is het ook duidelijk? Soms is het beter om kortere zinnen te maken. En dus vaker een punt te zetten. Raak je buiten adem van je eigen zinnen? Hak ze eens doormidden. Zet geen komma maar een punt. Het helpt.De dubbele punt
De dubbele punt is een leesteken dat meestal wordt gebruikt om een opsomming, uitleg of quote in te luiden. Je weet dat de zin nog niet klaar is, maar dat er iets anders gaat gebeuren. Bijvoorbeeld:- een opsomming;
- een spreker;
Een dubbele punt kan ook middenin de zin worden gezet voor een opsomming. Tussen de opgesomde delen zet je dan een komma of een ; om zo de opsomming te verduidelijken.
De puntkomma
De puntkomma is weer een leesteken apart. Het wordt vaak gebruikt in een opsomming om zo aan te geven dat er nog meer komt. Maar soms staat het ook in een zin. Meestal wordt het gebruikt om een pauze aan te geven tussen twee zinnen en vervangt de puntkomma daarbij het koppelwoord.Een voorbeeld:
Ik ga lekker fietsen; het is prachtig weer.
Je zou ook kunnen zeggen:
Ik ga lekker fietsen, want het is prachtig weer.
Tip 3: Bij twijfel, zet een punt
Dubbele punten zijn niet zo moeilijk om te gebruiken; de puntkomma kan nog wel eens lastiger zijn in gebruik. Twijfel je over de puntkomma, zet dan of een komma en gebruik een koppelwoord om beide zinnen te verbinden. Of zet een punt en begin een nieuwe zin.Het beletselteken
Stiekem is dit (naast de puntkomma, want die vind ik ook stoer in teksten) een van mijn favoriete leestekens: het beletselteken. Ik gebruik het graag als een koppeling bij een ‘Wist je dat…’-opsomming tussen het kopje ‘wist je dat’ en aan het begin van het feitje.Wist je dat…
…een tekst er leesbaarder van wordt als je interpunctie gebruikt?
…deze drie puntjes op meerdere manieren ingezet kunnen worden?
…dat dit ook met gedachtestreepjes zou kunnen?
Het beletselteken is ook een leesteken om een wat langere pauze in te lassen. Bijvoorbeeld om de spanning op te bouwen, de gedachtegang een beetje uit te laten faden of om een citaat in te korten. Bij dit laatste worden de drie puntjes tussen haakjes geplaatst: (…).
Tip 4: Gebruik het beletselteken niet te vaak
Hoewel het een leuk teken is om te gebruiken, kan overdaad van de drie puntjes enorm schaden in een tekst of verhaal. De kracht van deze drie puntjes verdwijnt dan, waardoor het doel van de tekst ook verdwijnt.Tip 5: Gebruik het beletselteken in dialoog
Wat wel heel leuk kan zijn, maar dat moet passen bij het personage, is het beletselteken gebruiken in dialoog. Vooral wanneer je karakter ineens zonder woorden zit, maar in een dialoog toch een soort van sprekend opgevoerd moet worden. “…”Het kan ook helpen om die verstrooide professor nog verstrooider te laten zijn, een scheldwoord in te slikken (wel godv…) of om je karakter in alle enthousiasme niet meer uit zijn woorden te laten komen (“Maar… je weet wel… ze is echt geweldig.”)
Meer tips over het schrijven van dialoog volgen een volgende keer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Bedankt voor je reactie! Reacties worden altijd eerst beoordeeld voordat ze worden geplaatst. Het kan dus even duren voordat je je reactie hier terugziet. Omdat ik graag een persoonlijk antwoord geef worden anonieme berichten op artikelen niet geplaatst.