Dier van de Maand Reuzenpanda

Op het moment dat het nieuws naar buiten kwam dat we in Nederland reuzenpanda’s zouden krijgen, stond ik al te stuiteren van enthousiasme. Ik ben dol op beren en deze beren had ik tot die tijd nog niet in het echt gezien. Dat de beren in Ouwehands Dierenpark in Rhenen zouden gaan wonen, vond ik niet verrassend. Dit park heeft immers op berengebied heel veel expertise in huis. Inmiddels wonen Xing Ya, Wu Wen en de vorig jaar geboren Fan Xing alweer een tijdje in het prijswinnende verblijf Pandasia, waar ik ze al een aantal keren heb bezocht. Met de komst van de kleine is het tijd om de reuzenpanda nader te bekijken als Dier van de Maand. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries – allen gemaakt in Ouwehands Dierenpark Rhenen)

Uiterlijke kenmerken reuzenpanda

De reuzenpanda, wie kent hem eigenlijk niet? De zwart met witte beer is een iconische verschijning. De bouw is vrij gedrongen, de kop rond en de neus spits. Als schofthoogte bereiken ze een hoogte tussen de 65 en 70 centimeter, qua lengte worden ze ongeveer 150 tot 190 centimeter. Mannetjes zijn forser en groter dan vrouwtjes. De achterpoten en voorpoten zijn zwart. Evenals de schouders en oren. De vlekken rondom de ogen zijn ook zwart. Verder is de panda dus wit. De panda is een nachtactief dier en heeft daarom een verticale pupil. Maar hij vertrouwt vooral op zijn reukvermogen. Kenmerkend aan de panda is de grote, ronde kop. Deze is groter dan bij andere beren. Dat heeft te maken met zijn dieet: om al die planten goed weg te kunnen kauwen, heb je veel spieren nodig en die worden ondersteunt vanuit de bredere schedel. Over het eten van planten gesproken; om de bamboe vast te pakken hebben de voorpoten een soort duim. Als enige roofdier en beer kan de panda hierdoor een handbeweging maken – net als mensen. De achterpoten zijn voorzien van scherpe nagels waarmee de reuzenpanda zichzelf tegen een stam op kan duwen.

Leefgebied reuzenpanda

De reuzenpanda vind je in het wild vooral in het centrale deel van China en wel in de provincies Gansu, Sichuan en Shanxi. Ze wonen in de bergen, tussen de 1200 en 3900 meter. Het leefgebied is vooral een onherbergzame verzameling van bamboe- en rododendronbossen. Hoe dicht begroeider, hoe beter. In de winter kan er sneeuw liggen op de berghellingen, in de zomer is het er vaak mistig. De dikke vacht van de panda beschermt hem tegen de kou en het vochtige klimaat. Het leefgebied is op een oppervlakte van een land als China redelijk klein.

Bamboe-eters

Een panda doet niets liever dan bamboe eten. Daar dankt hij zijn naam ook eigenlijk aan: panda is een verbastering van het Nepalese woord poonya. Vrij vertaald betekent dit bamboe-eter. De naam werd eerst aan de kleine of rode panda gegeven. Doordat de reuzenpanda zoveel groter is dan de rode panda, kreeg deze de naam reuzenpanda. Beide soorten zijn niet aan elkaar verwant. De naam panda ofwel bamboe-eter is niet vreemd als je weet dat het overgrote deel van zijn dieet uit bamboe bestaat. Soms staan er ook bessen en andere planten op het menu. Panda’s zijn roofdieren, af en toe zal hij een klein dier verschalken, maar door de jaren heen heeft de panda zich ontwikkelt tot planteneter. Jagen, daar is een panda overigens veel te langzaam voor. Omdat bamboe vooral uit onverteerbare vezels bestaat moeten panda’s heel veel eten; 10 tot 15 kilo per dag. Het overgrote deel van de dag is de reuzenpanda dan ook bezig met het verzamelen, eten en goed kauwen van bamboe stengels, bladeren en uitschieters. Bamboe is overigens een verzamelnaam voor een plantengroep. Er zijn 60 soorten die de reuzenpanda kan eten, 35 daarvan vormen in de praktijk een belangrijk deel van het menu.

Luie beer?

Als je de reuzenpanda een tijdje observeert, valt het al snel op: het is een beetje een luie beer. Eten, rusten, nog meer eten… af en toe een wandelingetje. Maar is het zozeer lui of langzaam? Door zijn gedrongen fysiek en zware lijf is het vooral een trage beer die langzaam voortbeweegt. Een beetje in slowmotion dus. Als je maar weinig voedingsstoffen uit je dieet haalt, dan ga je daar natuurlijk het liefst zo spaarzaam mogelijk mee om. Daardoor is het geen beer voor de jacht; hij is gewoon veel te traag.

Voortplanting reuzenpanda

Reuzenpanda’s leven het liefst alleen. Slechts drie dagen van het jaar is het vrouwtje vruchtbaar. Als ze zin heeft, dan verspreid ze geurstoffen door haar leefgebied, zodat een mannetje haar kan vinden. Deze geurvlaggen zorgen ervoor dat een mannetje het vrouwtje vindt. Hij moet daar verder wel zelf het initiatief voor nemen en andere minnaars wegjagen. Mannetjes lokken de vrouwtjes met een soort blaffend of blatend geluid. Als de twee elkaar leuk vinden, wordt er gepaard. Een moederpanda krijgt om de twee tot drie jaar een jong, omdat een jong een tot twee jaar bij zijn moeder blijft. Na het paren kan het vrouwtje de sperma enige tijd bewaren voordat het een eicel kan bevruchten. Deze vertraging komt bij meerdere dieren voor. Zo kan ze de kleine in de beste omstandigheden geboren laten worden. Tussen de dag van het paren zelf en de start van een dracht kan anderhalf tot vier maanden zitten. Vervolgens is ze vier tot vijf maanden drachtig. De kleine weegt 85 tot 140 gram en wordt naakt geboren. Hij is blind, doof en kan zichzelf nog niet warm houden. Hij is dus helemaal overgeleverd aan de zorgen van zijn moeder. Gelukkig groeit hij snel; binnen vier maanden kan hij al zelfstandig voortbewegen. Na een half jaar is het al redelijk zelfstandig, maar de kleine blijft zeker 11 maanden melk drinken bij zijn moeder.

Reuzenpanda’s beschermde diersoort

De reuzenpanda is een bedreigde diersoort en dat heeft verschillende oorzaken. Zo is zijn leefgebied aanzienlijk verkleind. Dit is echter al duizenden jaren geleden gedaan door de mens voor het cultiveren van landbouwgrond. Daarnaast werd er op het dier gejaagd vanwege zijn vacht. China heeft er heel veel aan gedaan om de dieren voor uitsterven te behoeden. Zo is er een speciaal fokprogramma in China gaande en zijn leefgebieden afgeschermd. Een team van specialisten zorgt ervoor dat de pandabeer het overleeft. Hierdoor is de status van de reuzenpanda op de Rode Lijst van het IUCN sinds 2016 veranderd van bedreigd naar kwetsbaar. Om de populatie gezond te houden, is er in Changdu een onderzoeks- en fokcentrum opgericht voor reuzenpanda’s en rode panda’s. De vertegenwoordigers van de reuzenpanda’s in dierentuinen doen ook mee aan het fokprogramma voor de herpopulatie van reuzenpanda’s in het wild. Reuzenpanda’s worden door de Chinese overheid gezien als staatseigendom. Een dierentuin huurt eigenlijk panda’s van de Chinese staat. Anders dan bij andere dierentuinbewoners, zijn ook nakomelingen (ondanks dat ze in een ander land of ander park zijn geboren) eigendom van China.

Logo Wereld Natuurfonds

De reuzenpanda is al sinds de oprichting van het Wereld Natuurfonds het boegbeeld. Dat had verschillende redenen. Natuurlijk de bedreigde status van de pandabeer. Maar vooral het feit dat het dier zwart en wit is. In 1961 was het drukken in kleur wel mogelijk, maar heel kostbaar. Het zwart witte kleurenpalet van de panda leende zich daarom ook nog eens goed voor drukwerk.

Reuzenpanda’s in de dierentuin

Hoewel er in 1987 in Safaripark Beekse Bergen pandaberen hebben gewoond, is Ouwehands Dierenpark in Rhenen nu het enige park in Nederland waar je deze beren kan bewonderen. In Pairi Daiza (België), Berlin Zoo (Duitsland), Tiergarten Schönbrunn (Oostenrijk), Edinburgh Zoo (Schotland), Zoo Parc de Beauval (Frankrijk), Copenhagen Zoo (Denemarken) en Zoo Aquarium Madrid (Spanje) kan je deze prachtige beren ook bewonderen.

Reuzenpanda’s wonen in: Ouwehands Dierenpark



Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar reuzenpanda’s te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.