Kunst beleef je in eerste instantie met je ogen. Je kijkt naar een schilderij, object of beeldhouwwerk en eigenlijk komen je andere zintuigen daar niet zo bij kijken. Je kijkt, ontdekt wellicht een mooie penseeltoets en een ludiek detail, maar vaak meer niet. Hoe zou het zijn als je de kunst ook kon ruiken? De bloemenpracht in een vaas, de stank van de gracht en het parfum van weleer… Ga je dan ook anders kijken naar het kunstwerk voor je? Die vraag wordt beantwoord in de nieuwe tentoonstelling van het Mauritshuis genaamd Vervlogen – Geuren in Kleuren die te zien zal zijn, zodra het museum weer open mag. (foto: detail Rozen in een glazen vaas, Jacob van Hulsdonck)
Online preview
Bijzonder. Dat is deze tentoonstelling zeker. De manier waarop ik vandaag een ‘kijkje’ mocht nemen in het museum, was dat ook. Het was namelijk een preview online. Via een fantastische film werden we door de conservator van de tentoonstelling Ariane van Suchtelen door de tentoonstelling geleidt. Zij vertelde in geuren en kleuren over de prachtige objecten, prenten, schilderijen én geuren die samen de tentoonstelling vormen. Hoe? Dat vertel ik je graag. (foto: screenshow perspreview)
Zintuigen in de kunst
Kunstwerken uit de zestiende en zeventiende eeuw zijn vaak weergaves van hoe het er in die tijden aan toe ging. Het dagelijks leven bijvoorbeeld werd vastgelegd op het canvas. Maar ook mythologische en Bijbelse verhalen stonden geregeld centraal. Niet alleen het moment werd vastgelegd, maar ook alle belangrijke facetten daaromheen, zoals smaak en geur. Zintuigen in de kunst zien we bijvoorbeeld in prenten uit de zestiende eeuw. Waarbij vrouwen met dieren worden afgebeeld, waarbij de hond staat voor de reuk. Via de zintuigen wandel je langs bloemen, geuren van ver weg, geuren van de stad en langs geuren en gezondheid. Want geur was en is nog steeds heel belangrijk. (foto: detail Stilleven met bloemen en vruchten, Abraham Mignon)
Geur is emotie
Niets opent je emotionele herinneringen zo snel als geur dat doet. Dat komt doordat de geur via de neus direct bij je geurherinneringen aankomt. Wat maakt geur van de schone was in de linnenkast bij jou los? En hoe reageer je op de stank van de grachten van de zeventiende eeuw? Door een vernuftig geurensysteem met een voetpomp (geheel coronaproof dus) kun je acht verschillende geuren, behorende bij verschillende kunstwerken, ervaren. Ruik die vieze stank van de gracht en kijk dan nog eens goed naar het schilderij. Je ziet ineens een openbaar toilet boven het water hangen. En daar doen dan verschillende vrouwen de was in! (foto: detail Gezicht op de Oudezijds Voorburgwal met de Oude Kerk in Amsterdam, Jan van der Heyden)
Geuren weren en verbloemen
In de tentoonstelling komt ook naar voren dat men in die tijden angstig was voor rottende en vieze geuren. Vooral lijkgeuren werden gevreesd, want men dacht dat je van die geur ernstig ziek kon worden. Op een schilderij over de anatomische les zie je dan ook veel mannen staan met allerlei lijkengeurwerende objecten. Salie, kaarsen en wierook bijvoorbeeld. Maar we zien ook een man met een zilveren pomander. Pomanders werden gedragen als een juweel. Deze bevatte een ruimte waarin je verschillende geurige ingrediënten kon stoppen. Denk hierbij aan lavendel en rozemarijn. Maar ook dierlijke ingrediënten die lang in de parfumindustrie zijn gebruikt, waaronder ambergrijs uit de darmen van potvissen, konden erin worden gedaan. Hiermee verbloemde je tegelijkertijd je eigen lichaamsgeur, want deze parfums zijn zeer sterk. In de tentoonstelling worden naast kunstwerken ook pomanders getoond, zodat je goed kunt zien hoe mooi deze juwelen zijn en hoe ze vaak werden gedragen. (foto: zilveren pomander)
Specerijen, paardenmest en parfums
In de tentoonstelling zijn acht geuren te ruiken, welke in opdracht van het Mauritshuis door de IFF (International Flavors & Fragrances) zijn samengesteld. De pomanderparfums zijn gecomponeerd volgens zeventiende eeuws recept, maar veel geuren zijn werkelijk van vervlogen tijden en dus door ons vergeten. Dat was een hele uitdaging, want de stank van de grachten en de bleekvelden van toen is iets wat we nu niet meer kennen. Maar uiteraard is het gelukt en kun je dus acht verschillende vervlogen geuren alsnog ervaren. Om de geuren en de beelden goed met elkaar te combineren, is er gekozen om het interieur van de tentoonstelling volkomen neutraal grijs te maken. Er ligt zelfs vloerbedekking om het geluid van voetstappen te dempen. Hierdoor komen geuren en beelden nog dichter bij elkaar.
Beleef het met je neus
De tentoonstelling
Vervlogen – Geuren in kleuren zal te zien zijn zodra het Mauritshuis de deuren weer mag openen en zal dan tot en met 29 augustus 2021 te bewonderen zijn. Kun je zolang niet wachten? Binnenkort is er een online rondleiding beschikbaar. Om dan de kunst ook te kunnen ruiken, kun je een speciale geurbox met vier geuren uit de tentoonstelling bestellen. Kijk op
Mauritshuis.nl/vervlogen voor meer informatie. Hier kun je ook je e-mailadres achterlaten, zodat je een seintje krijgt wanneer de tentoonstelling online te beleven is. Bij de tentoonstelling is een prachtige catalogus gemaakt, welke via de webshop van het Mauritshuis te koop is (en straks natuurlijk gewoon in de museumwinkel).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Bedankt voor je reactie! Reacties worden altijd eerst beoordeeld voordat ze worden geplaatst. Het kan dus even duren voordat je je reactie hier terugziet. Omdat ik graag een persoonlijk antwoord geef worden anonieme berichten op artikelen niet geplaatst.