Schrijfcoachtip Hoofdstukken

Bij een kort verhaal hoef je niet zo na te denken over de indeling. Het heeft een begin, midden en een slot en dan is de kous eigenlijk af. Maar als je een lang verhaal – of te wel een boek – gaat schrijven, dan is het verstandig om een boek op te delen in hoofdstukken. Maar hoe eindig je een hoofdstuk en waar begin je een nieuwe? En hoe zit het met cliffhangers? In deze schrijfcoachtip leg ik uit wat het nut is van een hoofdstuk en natuurlijk hoe je die in elkaar over kan laten lopen. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries)

Pauze in je verhaal

Wanneer je een verhaal leest, dan wil je soms dat er even een pauze komt, zodat je je boek kan wegleggen. Lange hoofdstukken maken het soms lastig om een boekenlegger tussen de bladzijden te doen. Een hoofdstuk is een pauze die je als schrijver inlast voor je lezer. Een witregel kan dit ook, maar je weet druktechnisch nooit of dit dan mooi op een pagina terecht komt. Maar een hoofdstuk kan nog meer doen voor je verhaal.

Afgebakend onderdeel

Een hoofdstuk is, zo omschrijft het woordenboek, een afgebakend onderdeel van een langere tekst. Je kan het ook zien als een scène in een film. Iedere scène is een hoofdstuk. Het heeft net als bij een kort verhaal een opbouw van begin, midden en eind. Uiteraard maakt het onderdeel uit van het geheel. Het geeft je als schrijver de mogelijkheid een deel van het verhaal helemaal uit te lichten, voor je verder gaat naar het volgende belangrijke deel in het leven van je hoofdpersoon. Daarnaast kan een goede afronding met een cliffhanger ervoor zorgen dat je lezer door wilt lezen. Hoofdstukken beginnen meestal op een nieuwe bladzijde, kunnen genummerd worden of een titel hebben.

Tijdverdichting tussen hoofdstukken

Hoofdstukken helpen je om te spelen met tijd. Misschien wil je wel een hoofdstukje tussenvoegen met een flashback of juist even een sprongetje maken naar voren. Wanneer je een hoofdstuk bent geëindigd met dat je hoofdpersoon is aangekomen in het hotel en zich heeft klaargemaakt voor de nacht, dan ga je je lezer niet vertellen hoe die nacht al slapend is verlopen (behalve als dit weer belangrijk is voor je plot). Je kan het nieuwe hoofdstuk dan beginnen op de nieuwe dag waar het verhaal verder gaat.

Van perspectief wisselen

Zijn er meerdere hoofdpersonen in je verhaal aanwezig? Dan kun je de hoofdstukken gebruiken om eens met de ander over de schouder mee te kijken. Op die manier geef je jezelf ook meer ruimte om ieder karakter evenveel ontwikkeltijd te geven. Je hoeft natuurlijk niet ieder hoofdstuk een perspectiefwissel te geven, maar dat mag natuurlijk wel. Bovendien hou je dan je lezer in spanning om te weten wat er met het andere hoofdpersonage aan de hand was…

Spanning opbouwen

Hoofdstukken helpen je om de spanning in je verhaal op te bouwen. Hoofdstukken zijn verhaaltjes op zich die allemaal een eigen onderdeel vormen binnen het geheel. Net als een goede televisieserie bijvoorbeeld. Er is een rode draad die je naar de seizoensfinale brengt, maar ondertussen kunnen afleveringen op zich staan. Dat geldt ook voor hoofdstukken. Zet er gerust eens een hoofdstuk tussen die op het eerste gezicht niets met het plot te maken lijkt te hebben, maar het wellicht ergens toch doet. Alleen weten de lezers dat op dat moment nog niet. Een hoofdstuk is ook fijn om met een cliffhanger te eindigen.

De cliffhanger

Je kent ze wel, die momenten waarbij er iets met het hoofdpersonage staat te gebeuren, maar je moet eerst naar de reclame? Het personage wordt bijvoorbeeld aangevallen, vriest bijna dood, valt uit een vliegtuig (met of zonder parachute?) of staat op het punt voor het eerst in zijn of haar leven gezoend te worden. Maar daar eindigt het hoofdstuk. Als lezer wil je dan toch heel graag weten hoe het verder gaat! Dat is een cliffhanger. En die kan heel nuttig zijn in een verhaal. Eindig je hoofdstuk eens met een cliffhanger, wissel dan van perspectief in het volgende hoofdstuk en kom pas in het hoofdstuk daarná terug op de cliffhanger. Dat is spanning opbouwen in je boek waardoor lezers door willen lezen.

Gas geven of vertragen

Het indelen van je verhaal in hoofdstukken kan ook als een stijltrucje worden ingezet. Een lange reis beschrijf je bijvoorbeeld in lange, sfeervolle hoofdstukken. Terwijl een race tegen de klok baat heeft bij korte hoofdstukken, waarin veel gebeurd. Zo kun je met korte hoofdstukken het verhaal versnellen, met lange hoofdstukken juist de boel vertragen. Door af te wisselen tussen lange en korte hoofdstukken, geef je een mooie cadans aan je verhaal. Probeer het gewoon eens.

Hulp bij het schrijven van je verhaal

Ben je een verhaal aan het schrijven en kun je wel even een klankbord gebruiken? Neem dan eens vrijblijvend contact op met mij. Als schrijfcoach help ik je graag verder. Stuur gewoon een mailtje naar berry.denijs@gmail.com of lees eerst meer over wat ik als schrijfcoach voor je kan betekenen: Schrijfcoach. Succes met schrijven!

Volgende maand gaan we eens kijken naar wat je kan doen bij een writers block.