Schrijfcoachtip geuren & smaken beschrijven

De moeilijkste dingen om te beschrijven in een verhaal, maar die o zo belangrijk zijn om alles nog mooier te maken, zijn geuren en smaken. In het artikel Beschrijf de omgeving van vorige maand gaf ik al aan dat zintuiglijke waarnemingen die heel vanzelfsprekend zijn, soms heel moeilijk te beschrijven zijn. Vandaag geef ik tips over geuren en smaken, volgende maand geef ik tips over geluid, zicht en tastzin. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries)

Geuren in je verhaal

Geuren kunnen in een verhaal ontzettend belangrijk zijn. Met geuren kun je namelijk een kamer beschrijven, maar ook een landschap of een persoon. De muffe geur van de kelder, de zoete geur van de rozen in de tuin of een persoon die een wat ‘zure, kazige lucht’ om zich heen heeft hangen, zet de toon voor een scène. Je hoeft natuurlijk niet alle geuren te beschrijven, want veel geuren zijn niet belangrijk. Ga maar na op een dag: er hangen overal geuren, maar er zijn er maar een aantal die je écht ruikt. Dat geldt ook voor het schrijven van een verhaal.

Welke geuren zijn er belangrijk?

Welke geuren beschrijf je wel en welke niet? Dat is een goede vraag. De geuren die je beschrijft, zijn de geuren die je nodig hebt om een duidelijk beeld te schetsen van een landschap, kamer of persoon. Meestal zijn het geuren die zich duidelijk presenteren, zoals kruiden, boenwas of parfum. Maar ook een subtiele geur kan heel belangrijk zijn voor je hoofdpersoon of beschrijving van een ruimte. Nogmaals: je zal lang niet alles beschrijven en dat hoeft ook helemaal niet. Beschrijf die geuren die emoties los maken. Denk hierbij aan verwondering, gezelligheid, nostalgie, angst en dergelijke. Geur is emotie en daarom verwerk je ze in een verhaal.

Typische geuren

Een bazaar, de kermis, de markt, de oliebollenkraam… het zijn van die plekken waar bepaalde geuren de dienst uitmaken. De geur van kruiden bijvoorbeeld en van suikerspinnen. Van de vismarkt en de vers gebrande noten bij de kaasboer. De zoete geur van banketbakkersroom en poedersuiker… Dat zijn typische geuren, waarmee je gemakkelijk een omgeving kan schetsen. En wat dacht je van de geur van verbrandde boter in de pan, vers brood net uit de oven en een schaaltje bitterballen. De sterke geur van wijn en bier in een café. Met boter gepofte popcorn in een bioscoop. De wat muffige, adembenemende paddenstoelenlucht in het bos of een wijnkelder. Het zijn allemaal geuren die we kennen en dus geuren die je helpen om de omgeving te beschrijven voor je lezer.

Hoe omschrijf je een geur

Het is natuurlijk nog wel lastig om een geur te omschrijven. Wat voor de een lekker is, kan voor de ander stinken. Het is maar net wat je eigen gevoel is bij zo een geur. Bovendien speelt het gevoel van je hoofdpersoon ook nog eens mee. Misschien vind jij de geur van suikerspinnen wel heerlijk, maar je hoofdpersoon niet. Dan omschrijf je het dus anders, bijvoorbeeld: De geur van mierzoete suikerspinnen bereikte zijn neus en het begon meteen te kriebelen. Getver, dacht hij, kan er nu eens een keer een jaarmarkt zijn zonder die zoete krengen?
Of: Myrthe rende meteen richting de snoepkraam. Daar stond een jongeman heerlijke suikerspinnen te draaien. Naarmate ze dichterbij kwam, hoe sterker de heerlijk zoete geur haar omhulde. Het maakte haar direct vrolijk.
Wees niet bang om wat clichés te gebruiken voor het beschrijven van geuren. Geuren zijn geuren, je hoeft de omschrijving ervan niet altijd opnieuw te bedenken.

Ruik het zelf

Natuurlijk is het best leuk om zelf geuren te bedenken of te omschrijven zonder clichés. Dit kun je het allerbeste door eerst deze geuren te gaan ruiken. Specifieke geuren die met chemicaliën, bouwmaterialen of industrieel gebruik te maken hebben, zijn vaak heel typisch en hebben iets eigenaardigs. Misschien kan jouw hoofdpersoon dat wel heel goed ruiken, maar daar heeft diegene wel jouw hulp als schrijver bij nodig. Veel ruiken helpt om geuren te beschrijven in je verhaal.

Dat geldt ook voor proeven

Smaken gaan vaak hand in hand met geuren. Als je een verhaal schrijft over een restaurant recensent dan zal smaak (en bijbehorende texturen) heel belangrijk zijn. Spelen smaken een grote rol in je verhaal – en voor je hoofdpersoon – dan is het belangrijk dat je deze smaken ook gaat proeven. Zo beschrijf je ze het meest levendig in het verhaal.

Smaken beschrijven

Het beschrijven van smaken is net zo moeilijk als het beschrijven van geuren. Smaken kunnen heel erg verschillen, vooral als het gaat om lekker en vies. En dan gaat het ook nog eens om wat je hoofdpersoon ervan vindt. Het is daarom fijn dat er voor smaken vaak al beschrijvingen zijn. Denk hierbij aan zuur, zout, zoet en bitter. Daaraan plak je een waardeoordeel, namelijk fris zuur, mierzoet, droog en bitter. Door zo een waardeoordeel krijgt een smaak een andere invulling. Bij smaken is het ook heel fijn om de texturen mee te nemen, zoals korrelig, krokant, sponzig, zacht, hard, rauw, romig en knapperig. Bij een rauw wortel denk je al snel aan de knapperige textuur, bij een gekookte wortel is de textuur zacht. Een cake kan sponzig zijn, maar een bal gehakt ook. De korst van brood mag heerlijk knapperig zijn, maar is het brood te lang gebakken dan is het hard. En wellicht bitter (het is immers verbrand). Overigens mag je bij het omschrijven van eten ook gebruik maken van warm en koud. Dit beïnvloedt smaak (en geur) net zo goed.

OPDRACHT Beschrijf geuren en smaken

Omdat het altijd leuk is om de tips toe te passen, heb ik weer een opdrachtje voor je. Als schrijfcoach vind ik het leuk om samen met jou te ontdekken welke geuren en smaken er belangrijk zijn. Gaan we aan de slag, dan geef ik vaak kleine opdrachtjes waarmee je een locatie helemaal tot leven kan brengen met woorden. Geuren maken daar onderdeel van uit. Schrijf dit keer een scène waarbij je hoofdpersoon iets gaat eten of drinken. Aangezien we midden in de coronatijd zitten, zal hij of zij wellicht iets zelf hebben gekookt of besteld. Werk toe naar het moment van ontvangen, zit je hoofdpersoon te popelen, kan hij het eten al bijna proeven? Maak meteen gebruik van andere beschrijvingen, bijvoorbeeld van de kamer, het bestek en het bord. Vergeet de pannen niet en hoe rommelig is de keuken tijdens het koken. Zorg ervoor dat de geuren en de smaken duidelijk aanwezig zijn in je scène. Het mag best een beetje over de top zijn. Laat je fantasie de vrije loop, maar hou de scène tussen de 300 en 500 woorden.

Korting op feedback

Wil je feedback op je scène? Normaal kost een schrijfcoachsessie € 40,00 per uur. Voor deze opdracht geef ik daar eenmalig 50% korting* op. Na betaling ontvang je dan de feedback op je scène per e-mail. Laat daarbij ook weten of er iets specifieks is waar je nog feedback op wilt hebben. Voor vragen en dergelijke mail je naar berry.denijs@gmail.com. Vermeldt als onderwerp dat het om een schrijfcoach sessie gaat. Ik ben nu al benieuwd naar je scène.

*de korting is geldig tot en met 15 december 2020 en geldt alleen op het krijgen van feedback op deze scène.