Rijksmuseum presenteert: Caravaggio | Bernini – Barok in Rome

Een paar weken terug mocht ik voor VIND magazine naar de persvoorbezichtiging van Caravaggio | Bernini – Barok in Rome in het Rijksmuseum om een artikel over beide kunstenaars te schrijven. Dit artikel is straks te lezen in VIND 37 (verkrijgbaar vanaf 20 maart), maar ik wil jullie ook alvast iets meer vertellen over deze bijzondere tentoonstelling. Want bijzonder is het zeker om deze twee grootmeesters en hun tijdgenoten naast elkaar te zien. En vooral om te zien hoe Caravaggio en Bernini de wereld van de kunst na 1600 zo drastische hebben veranderd. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries – Thomas Baker, Bernini, 1637-1638)


Francesco Mochi, 1605-1610 | François du Quesnoy, 1635

Beweging in de kunst

Caravaggio (kunstschilder) en Bernini (voornamelijk beeldhouwer) hebben de kijk op de kunst in de Barok periode drastisch veranderd. In plaats van statische beelden (zowel geschilderd als natuurlijk in marmer) brengen zij beweging en dramatiek aan in hun voorstellingen. Michelangelo Merisi da Caravaggio leefde van 1571-1610 een onstuimig en ruig leven, waarbij hij zelf een vechtpartij of mogelijk gepleegde moord niet uit de weg ging. De ruwheid van zijn leven zie je terug in de vaak lugubere, rauwe schilderijen. Zo zit het bloed nog aan het hoofd van Goliath als de jonge David het op tafel legt. En krijgt Jezus wel op heel ruwe wijze een doornenkrans op zijn hoofd geplaatst. Caravaggio experimenteerde als eerste met licht en donker. Er wordt zelfs gezegd dat zonder Caravaggio Rembrandt niet had bestaan.

links: Narcissus, 1600 | rechts: de doornenkroning, 1603 – beide Caravaggio

Marmer wordt zacht en beweeglijk

Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) deed veel werk voor het Vaticaan op het gebied van beeldhouwen en architectuur. Hij ontwierp schitterende beelden voor fonteinen en galerijen. Hij wist als geen ander om de beweging die zijn voorganger Caravaggio zo mooi in beeld bracht, om te zetten in het koude marmer. Hij was de eerste die echt emotie in marmer aanbracht. Een knoopje dat scheef zit, een verschrikte uitdrukking, haar dat zacht lijkt en een streelbare huid, dat was echt zijn handelsmerk. Je ziet het in de angstige Medusa die net haar slangenhaar krijgt, in de krullen van Thomas Baker en in de zwaaiende slurf van de olifant.

links: Medusa, 1638-1640 | rechts: Olifant met een obelisk, 1632 of 1658 – beide Bernini

Geïnspireerd door Caravaggio en Bernini

Naast de werken van Caravaggio en Bernini zijn ook schilderijen en beelden van tijdgenoten opgenomen. Deze kunstenaars lieten zich tijdens hun leven zeer inspireren en dat zie je zeker terug in de dramatiek, beweging, gebruik van licht en donker en de thematiek in de schilderijen en standbeelden. De tentoonstelling is een echte aanrader voor iedereen die van een beetje drama houdt in de kunst en voor wie de start van de Barok met eigen ogen wil ervaren.

links: Venus en Adonis, Annibale Carracci, 1600-1625 | rechts: Giovanni Battista Agucchi, Domenichino, 1604 of 1615

Praktische informatie

Caravaggio | Bernini – Barok in Rome is te zien in de tentoonstellingsvleugel van het Rijksmuseum. Je hebt geen apart tijdslot ticket nodig, ook is een bezoek aan de tentoonstelling bij de reguliere entreeprijs inbegrepen. Het Rijksmuseum is dagelijks geopend van 9:00 tot 17:00 uur. De tentoonstelling is te bewonderen tot en met 7 juni 2020. Het Rijksmuseum is goed te bereiken met het openbaar vervoer.

Paard in volle draf, Francesco Mochi, 1616-1617