Van Gogh Museum presenteert: In the Picture. Kunstenaarsportretten

In een wereld waarin het heel normaal is om jezelf via selfies te laten zien op bijvoorbeeld Facebook in Instagram, zou je bijna vergeten dat het zelfportret al eeuwen bestaat. Nu maken we snel even een fotootje van onszelf of een ander, maar in de 19de eeuw kostte het maken van een (zelf)portret meer tijd. De tentoonstelling ‘In the Picture. Kunstenaarsportretten’ in het Van Gogh Museum biedt een unieke kijk op het kunstenaarsportret. Uiteraard aan de hand van de vele zelfportretten van Vincent zelf en portretten geschilderd door zijn vrienden. Naast portretten van Vincent zijn er ook (zelf)portretten van andere beroemde kunstenaars te bewonderen. Misschien leer je ze zo wel een stuk beter kennen…
(foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries – Vincent van Gogh, zelfportret 1887)

Leer de kunstenaar kennen

Het is de eerste keer dat het Van Gogh Museum aandacht besteedt aan het kunstenaarsportret. En dat terwijl het maken van een (zelf)portret door zeer veel kunstenaars werd beoefend. Meestal diende een dergelijk zelfportret als studiemateriaal. Maar tussen 1850 en 1920 (de periode die zichtbaar is in de tentoonstelling) was het kunstenaarsportret ook een manier om je als kunstenaar ‘in the picture’ te zetten. Fotografie was duur in die tijd en je moest toch soms je gezicht laten zien als promotiemateriaal. Voor ons nu geven deze kunstenaarsportretten een duidelijker beeld van wie zij waren. Bijvoorbeeld aan de hand van hun kleding, het atelier achter zich of andere bijzondere attributen. Zo kom je eigenlijk nog dichter bij de kunstenaar. Naast zelfportretten hangen er ook kunstenaarsportretten die vaak door bevriende kunstenaars zijn gemaakt. Dat is ook bijzonder, want zo leer je een kunstenaar als Vincent bijvoorbeeld kennen door de ogen van een ander.

boven: John Russel, Vincent van Gogh, 1886
links: Anseim Feuerbach, zelfportret als jongeman, 1852-1853 | rechts: Anton Mauve, zelfportret, 1884-1888

Blikvangers

Een zeer belangrijk werk voor deze tentoonstelling in het Van Gogh Museum is het schilderij Zelfportret met verbonden oor van Vincent van Gogh uit 1889. Het is een heel kwetsbaar beeld van een kunstenaar die ook zijn kwetsbare kant durft te laten zien. Bij binnenkomst in de benedenzaal van de tentoonstelling is dit het schilderij dat direct de aandacht trekt. Het is overigens ook het enige schilderij dat op een gekleurde muur hangt. Alle andere portretten hangen op witte muren die met een kleur zijn omlijst. De kleur verbindt de schilderijen met de verschillende thema’s die in de tentoonstelling zijn aangebracht, zoals het imago van de kunstenaar, het atelierportret en het lijden van een kunstenaar.

boven: Vincent van Gogh, zelfportret met verbonden oor, 1889
onder: overzicht tentoonstellingsopzet

Er zijn vele blikvangers in de tentoonstelling te bewonderen. Van een prachtig ‘dandy’ portret van Paul Baignères gekleed in rood geschilderd door Henri Evenepoel uit 1894 tot aan een dromerig, rock & roll-achtig zelfportret van Gustave Courbet uit 1846. Nederlandse kunstschilders, Franse tijdgenoten, mannen, vrouwen en bewonderaars van Vincent… je komt het eigenlijk allemaal tegen in In the Picture.

links: Thérèse Schwartze, zelfportret met palette, 1888 | rechts: John Ballantyne, Edwin Landseer, 1865

Van Gogh als inspiratiebron

Vincent van Gogh inspireert. Dat deed hij al tijdens zijn leven, vlak na zijn dood en nu nog steeds. Daarom is er ook een compilatie aan de tentoonstelling toegevoegd van filmfragmenten. Vincent wordt onder meer gespeeld door Kirk Douglas, Willem Dafoe, Benedict Cumberbatch en Barry Atsma. Het geeft een prachtig beeld van hoe wij naar Vincent zijn gaan kijken, onder meer door zijn eigen zelfportretten. Daarnaast zijn er op de tweede verdieping van de tentoonstelling ook moderne werken te bewonderen waarbij het kunstenaarsportret van Vincent centraal staat als inspiratiebron voor andere kunstenaars.

Praktische informatie

De tentoonstelling ‘In the Picture. Kunstenaarsportretten’ is vanaf vrijdag 21 februari tot en met 24 mei 2020 te bewonderen in de tentoonstellingsvleugel van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Dit museum is goed bereikbaar met het openbaar vervoer (tram 12 bijvoorbeeld vanaf het Amstel Station of het Amsterdam Centraal Station). Kom je met de auto dan kun je bij de Q-park aan de Van Baerlestraat (aan de rand van het Museumplein) parkeren. Voor een bezoek aan het Van Gogh Museum en de tentoonstellingsvleugel heb je een ticket met tijdslot nodig. Ook wanneer je in het bezit bent van een Museumkaart. Kijk voor tickets, voorwaarden en openingstijden daarom op VanGoghMuseum.nl. De tentoonstelling is verdeeld over twee zalen. In het Prentenkabinet is tevens een tentoonstelling te zien genaamd ‘Kunstenaarsportretten op papier’.

boven: Vincent van Gogh, zelfportret als schilder, 1887-1888