Vitaminen & Mineralen

Ieder lichaam heeft, om goed te kunnen blijven functioneren, vitaminen en mineralen nodig. Ze zijn wellicht superklein, maar ze helpen onder andere bij de groei van de organen en de ontwikkeling van de hersenen. Als het goed is haal je uit een gezond, gebalanceerd voedingspatroon dagelijks voldoende vitaminen en mineralen. Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan, zelfs wanneer je twee ons groente en twee stuks fruit op een dag eet en varieert met vlees, vis en vegetarisch. Maar gelukkig zijn er voedingssupplementen die de dagelijkse behoefte aan vitaminen en mineralen kunnen aanvullen. Maar welke vitaminen en mineralen zijn er eigenlijk allemaal belangrijk voor een gezond lichaam?


De ontdekking
Dat het eten van groente en fruit belangrijk voor de gezondheid was, dat wist de mens al eeuwen. Maar pas rond 1906 werd ontdekt waarom en kon men de vitaminen als losse elementen benoemen. In 1911 kregen de deeltjes de naam ‘vitamine’ van de Pools/Amerikaanse biochemicus Casimir Funk. Pas in de jaren 70 lukte het om vitaminen in een laboratorium na te maken. Mineralen vormen een heel ander verhaal. Het woord ‘mineraal’ komt van het Latijnse ‘minera’ wat ‘mijn’ betekent. Mineralen moeten gedolven worden door te graven of te mijnen, denk maar eens aan ijzererts en kalksteen. Mineralen komen in ons eten terecht, doordat planten deze rechtstreeks uit de aarde halen. De aardkorsten en aardbodem zijn namelijk rijk aan mineralen. Door de planten te eten, komen ze in het dierlijk en menselijk lichaam. Mineralen zitten ook in het drinkwater en in zouten (zowel natuurlijk zeezout als keukenzout).

Dertien vitaminen
Er zijn dertien vitaminen die worden ingedeeld in twee groepen. De in vet oplosbare vitaminen A, D, E en K en de in water oplosbare vitaminen, namelijk de acht vitaminen die samen het B-complex vormen en vitamine C. De in vet oplosbare vitaminen vind je voornamelijk in vette voedingsmiddelen en kunnen zich in lichaamsweefsels opslaan. De in water oplosbare vitaminen bevinden zich in het water van voedingsmiddelen, bijvoorbeeld groente en fruit. Bij een teveel verlaten deze vitaminen, behalve vitamine B12, het lichaam via de urine. Iedere vitamine heeft zijn eigen functie, te weten:
- vitamine A: ogen, huid en weerstand
- vitamine B1: spieren, hart, zenuwstelsel
- vitamine B2: mond, huid, haar, ogen, hormoonproductie en rode bloedcellen
- vitamine B3: zenuwstelsel, huid
- vitamine B5: energieproductie, hormoonproductie
- vitamine B6: zenuwstelsel en beschermt samen met B11 en B12 tegen hart- en vaatziekten – - vitamine B11 (foliumzuur): verkleint de kans op een open ruggetje en werkt waarschijnlijk ook tegen hart- en vaatziekten, ook van belang bij de vorming van rode bloedcellen, werkt samen met B6 en B12
- vitamine B12: energieproductie, zenuwstelsel, geheugen en concentratie, noodzakelijk voor de vorming van rode bloedcellen, werkt samen met B6 en B11
- Biotine (H): energiestofwisseling, conditie en huid
- Choline (B4): geheugen en houdt cholesterol onder controle
- vitamine C: immuunsysteem, groei, tandvlees, tanden, bloedvaten en botten
- vitamine D: spieren, botten en tanden, maar ook weerstand en gezondheid van de geest, wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht op de huid
- vitamine E: huid en verkleint de kans op ernstige ziekten
- vitamine K: bloedstolling en vorming van botten, wordt aangemaakt in de darmen

Zestien mineralen
Er zijn natuurlijk heel veel mineralen, maar zestien daarvan worden voor de gezondheid in voedingssupplementen gedaan. Deze zestien komen ook het meeste voor in onze voeding. Ook de mineralen hebben ieder een eigen taak, namelijk:
- Calcium (kalk): spieren, tanden en botten
- Fluoride: sterke botten en tanden
- Jodium: groei, geestelijk ontwikkeling van het kind, stofwisseling
- Kalium: denkvermogen, spieren, hart
- Koper: botten, afweer
- Magnesium: zenuwen, spieren, gebit en botten
- Natrium (zout): groei en een normaal hartritme, bloeddruk
- Selenium: vermindert het risico op kanker en vertraagt het verouderingsproces
- IJzer: groei, weerstand en helpt tegen vermoeidheid
- Zink: groei en seksuele ontwikkeling, weerstand bij verkoudheid

Samenwerking
Veel vitaminen en mineralen werken samen. Zo wordt bijvoorbeeld ijzer veel beter opgenomen in het lichaam in combinatie met vitamine C. Vitamine D en calcium hebben ook zo een samenwerkingsverband. Neem gerust ijzer met een glaasje sinaasappelsap in of gebruik vitamine D samen met zuivel.

Vitamine- en mineralen tekort
Een tekort aan vitaminen en mineralen ontstaat heel geleidelijk. Het kan ontstaan door eenzijdig en ongezond eten, tijdens strenge diëten, als je vegetariër of veganist bent, maar ook door het gebruik van bepaalde medicijnen. Een gevoel van lusteloosheid en moeheid is een aanwijzing voor een tekort. Om het zeker te weten, moet de huisarts een bloedtest doen.