Binnenkort te zien in Rijksmuseum: Revolusi!

Gisterochtend kon ik eindelijk weer eens naar een perspresentatie. Helaas niet fysiek, maar live vanachter de computer presenteerde het Rijksmuseum hun aanstaande tentoonstelling genaamd Revolusi! Indonesië onafhankelijk. Zowel de Nederlandse als de Indonesische conservators kwamen hierbij aan het woord en zij vertelden samen over de tentoonstelling die we van 11 februari tot en met 5 juni 2022 kunnen gaan aanschouwen. Met Revolusi! Indonesië onafhankelijk wil het Rijksmuseum vooral de waanzin en de complexiteit van deze onafhankelijkheidsstrijd laten zien. En dat kan alleen door meerdere kanten van het verhaal te laten vertellen. In de tentoonstelling komt dit terug dankzij ooggetuigen verslagen, kunstwerken en diverse objecten. (foto’s: Rijksmuseum) (bijschrift: Drie jonge Indonesiërs op straat, waarvan twee Republikeinse vrijwilligers uit Sulawesi, leden van de gewapende jeugdorganisatie KRIS, op verlof in Yogyakarta, december 1947)

1945-1949

Laten we eerst even teruggaan in de geschiedenis. De Tweede Wereldoorlog was net afgelopen in Nederland. Het puinruimen en de wederopbouw moesten nog beginnen. Ook in Indonesië waren de sporen van de Tweede Wereldoorlog duidelijk zichtbaar. De Japanse bezetter verliet het land pas in augustus van 1945. Het land en de mensen hadden flinke klappen te verduren gehad en ze waren het zat onder het juk van een bezetter te leven. Twee dagen nadat de Japanners waren vertrokken, verklaarde Sukarno Indonesië tot een onafhankelijke republiek. Wat volgde was een zeer donkere periode in de Nederlandse-Indonesische geschiedenis. De start van de revolutie vormt ook het startpunt van de tentoonstelling in het Rijksmuseum. (foto bijschrift: Proklamasi 17 augustus 1945. foto Soemarto Frans Mendur. Collectie F.J)

Persoonlijke verhalen

Revolusi! vertelt het verhaal van de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië vanuit een internationaal perspectief. Het is daarom ook samengesteld met conservatoren uit Indonesië en Nederland. In de tentoonstelling staan de mensen centraal die de revolutie van dichtbij hebben meegemaakt. Strijders, kunstenaars, politici, diplomaten, toeristen, journalisten en meer mensen vertellen hun verhaal, vanuit hun oogpunt. Hun verhaal, hun gezicht en stem… zij laten zien dat deze geschiedenis voor iedereen anders was.

Bijzondere kunstwerken

De persoonlijke verhalen worden geïllustreerd met meer dan 200 objecten afkomstig uit Indonesië en Nederland, maar ook uit Australië, België en Engeland. Dit zijn herinneringen uit privébezit tot niet eerder in Nederland vertoonde schilderijen uit Indonesische kunstcollecties, waaronder zeven bruiklenen vanuit de collectie van het presidentieel paleis in Indonesië. Dat is erg bijzonder, want deze schilderijen zijn nog nooit eerder uitgeleend aan het buitenland. Maar ook verschillende foto’s, affiches en pamfletten die tijdens de strijd zijn ingenomen door Nederlandse militaire inlichtingendiensten maken onderdeel uit van de tentoonstelling. (foto bijschrift: Indonesische vrijheidsstrijders, Otto Djaya, 1946 – 1947. Erven Otto Djaya | Rijksmuseum, aangekocht met steun van Pon Holdings BV)

De geest van de revolutie

De tentoonstelling begint met de start van de onafhankelijkheidsverklaring door Sukarno en eindigt met zijn zegetocht op 28 december 1949, een dag nadat Nederland de soevereiniteit overdraagt. Dan is er een hoofdstuk afgesloten, maar het boek van onze gedeelde geschiedenis is dan nog niet uit. Met de tentoonstelling hoopt het Rijksmuseum de complexiteit van deze gedeelde geschiedenis een beetje meer inzichtelijk te maken. Het gaat hierbij om mensen die in een internationaal conflict verzeild zijn geraakt en dat ieder op hun manier hebben beleefd, maar vooral hebben vastgelegd. In sommige gevallen zelfs met gevaar voor eigen leven… De geest van de revolutie en strijd staat centraal en komt in de indrukwekkende kunstwerken, foto’s en persoonlijke verhalen dubbel en dwars over. (foto bijschrift: Affiche met opschrift ‘Perlawanan seloeroeh rakjat pokok kemenang revolusi’ wat betekent ‘De belangrijkste strijd van het volk is de overwinning van de revolutie’, 1945-1949)

Online en museumprogramma’s

Er komt ook een online versie van de tentoonstelling voor iedereen die nog meer verdieping wil van dit thema. Daarnaast zullen rondom de tentoonstellingen verschillende programma’s worden aangeboden om nog meer te leren over Revolusi! Voor het complete programma en de sprekers hou je de website Rijksmuseum.nl/Revolusi in de gaten. Zodra het mogelijk is om kaarten te bestellen, dan kan dat ook via die website. Overigens zal in 2023 deze tentoonstelling te zien zijn in Jakarta.

Internationale samenwerking

Revolusi! kon niet tot stand komen zonder bevlogen conservatoren. Voor deze tentoonstelling kwamen Harm Stevens (conservator Geschiedenis Rijksmuseum), Amir Sidharta (curator en onderzoeker, directeur Museum Lippo/Museum Universitas Pelita Harapan, Tangerang, en co-founder of Sidharta Auctioneer in Jakarta), Bonnie Triyana ( historicus en hoofdredacteur Historia.IDd in Jakarta) en Marion Anker (junior conservator Geschiedenis Rijksmuseum) samen tot deze indrukwekkende tentoonstelling. (foto bijschrift: Landkaarten-jurk, J. Terwen-de Loos, 1945-1946 | Schenking van de heer P.A. Terwen en de heer J.W. Terwen)