Dier van de Maand Stokstaartje

Ze zien er zo ontzettend guitig en schattig uit. Maar laat je niet bedriegen door dat aaibare uiterlijk; stokstaartjes zijn felle diertjes als het moet. Tijdens een fotografie cursus in DierenPark Amersfoort (jaren geleden) heb ik ze zelfs al dode eendagskuikentjes uit elkaar zien trekken of het niets is. Toch blijven het favoriete diertjes om te fotograferen en om naar te kijken. Dat kan ook haast niet anders; moet je dat leuke eigenwijze snoetje zien! Stokstaartjes zijn in veel dierenparken in Nederland te bewonderen. Een aanrader, want ze zijn echt zo bijzonder. Hoe bijzonder? Lees snel verder, want de stokstaartjes zijn Dier van de Maand. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) DierenPark Amersfoort

Uiterlijke kenmerken stokstaartjes

Het stokstaartje (familie van de mangoesten) is een koddig, klein roofdiertje dat ook bekend staat onder de naam ‘aardmannetje’. Dat laatste is niet zo gek, want ze wonen graag onder de grond. Je herkent stokstaartjes aan hun lichtbruine tot zilvergrijze vacht met donkere strepen, donkere kleine oortjes, de donkere kringen om hun ogen en spitse neusje. Deze kleuren zorgen ervoor dat ze goed gecamoufleerd zijn in het hoge savannegras en in het zand. Ze hebben een lange staart van 18 tot 25 centimeter aan hun 25 tot 35 centimeter lange lijfje die ervoor zorgt dat ze zo goed rechtop kunnen staan. Ze hebben slanke pootjes met scherpe nageltjes waardoor ze goed kunnen graven. Ze wegen zo’n 500 gram tot 1 kilo. Er zijn geen duidelijke uiterlijke verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes, al is het uiterlijk van ieder stokstaartje wel anders. Ze kunnen ongeveer 10 tot 15 jaar oud worden. ARTIS

GaiaZOO | Landgoed Hoenderdaell

Natuurlijke zonnebril

Om nog even terug te komen op die mooie zwarte kringen om de ogen van de stokstaartjes; wist je dat deze dienst doet als een soort zonnebril? Stokstaartjes turen veel omhoog in de felle zon om zo te kijken of er geen grote roofdieren of roofvogels in de buurt zijn. De donkere tekening vangt het zonlicht op. Een licht vacht zou het weerkaatsen en daardoor zou het stokstaartje zichzelf verblinden. Handig hè. Daarnaast lijken de ogen veel groter door die zwarte tekening, waardoor andere dieren sneller worden afgeschrikt. DierenPark Amersfoort

Leefgebied stokstaartjes

Stokstaartjes kom uit het zuidelijke deel van Afrika. Het liefst wonen ze op droge open vlaktes in grote groepen (tot dertig stokstaartjes). Ze kunnen enorm goed graven en van hun woningen zie je alleen maar de uit- en ingang. Onder de grond worden namelijk hele gangenstelsels gebouwd met verschillende kamers. Er zijn plekjes om te slapen, speciale kraamkamers, speelkamers en zelfs toiletten die door mestkevers schoon gehouden worden. Het familieverblijf heeft overigens meerdere in- en uitgangen, zodat de stokstaartjes zich bij gevaar snel in veiligheid onder de grond kunnen brengen. Stokstaartjes kunnen goed samenleven met andere dieren die geen gevaar voor hen vormen. WILDLANDS

GaiaZOO | Diergaarde Blijdorp

Op de uitkijk

Wist je dat ieder individu in de groep een eigen rol heeft? Jagers bijvoorbeeld die voor het eten zorgen en babysitters die op de kleintjes passen. De belangrijkste rol – behalve dat van alfamannetje of alfavrouwtje – is die van Wachter. Binnen een groep is er altijd minstens een die deze taak heeft. Dit is het dier wat het beste kan zien en daardoor het meest op de uitkijk staat. Als er gevaar dreigt dan maakt de wachter geluid. Voor ieder roofdier hebben stokstaartjes andere geluiden. Zo weten de anderen precies of er gevaar vanuit de lucht of via het land komt. Deze fluitjes en blaf-geluiden zijn tot in de wijde omtrek te horen, waardoor ook andere gronddieren profiteren van de stokstaartjes. De wachter staat meestal hoger dan de rest, zoals op een steen, een heuveltje of een boomstronk. Ook staat deze op de achterpoten en steunt het op de lange staart. Burgers’ Zoo

DierenPark Amersfoort | Dierenrijk

Smikkelen & Smullen

Wist je dat stokstaartjes vooral insecten, spinachtigen, duizend- en miljoenpotigen eten? Maar dat er ook (kleine) reptielen en vogels op het menu staan? Het liefst op een bedje van bladeren, want die vinden ze ook lekker. Alleen de mestkevers laten ze met rust, want die houden de toiletten schoon én ze zijn giftig voor stokstaartjes. Gifslangen en schorpioenen daarentegen behoren tot hun lievelingskostjes. Stokstaartjes jagen vaak alleen op hun voedsel, maar grotere prooien gaan ze met zijn allen net zo gemakkelijk te lijf met hun scherpe tanden en klauwen (waar ze zich ook vaak verdienstelijk mee kunnen verdedigen). Texel Zoo

Voortplanting en verzorging stokstaartjes

De voortplanting in een stokstaartjesfamilie begint altijd bij het alfavrouwtje. Zij is de enige die paart, maar als ze zelf haar kleintjes heeft gehad, mogen andere dames ook paren. Na een dracht van ongeveer 11 weken werpt ze twee tot vijf (gemiddeld drie) kleintjes. Zij worden blind en kaal geboren en verblijven daarom met moeder (of een babysitter als moeders op jacht gaat) onder de grond waar het lekker warm en veilig is. De kleintjes worden drie maanden gezoogd, dan gaan ze over op vast voedsel. Als ze echter al drie weken oud zijn, zijn ze al buiten het hol te vinden. Na twee maanden lijkt de kleine al helemaal op een echt stokstaartje, maar dan in minivorm. Soms blijven de kinderen bij hun ouders wonen als de groepsgrootte het toelaat. Maar vaak trekken ze na een tijdje weer de wijde wereld in om een eigen groep te beginnen of om zich aan te sluiten bij een andere groep. Plaswijckpark

Texel Zoo | Ouwehand Dierenpark

Niet bedreigd in het wild

Dat is een fijn tussenkopje: stokstaartjes worden niet bedreigd in het wild. Er zijn er echt genoeg in de wereld. Op de rode lijst van de IUCN staan ze aangemerkt als ‘Least Concern’, of te wel ‘Geen omkijken naar nodig’. De populatie is stabiel en dat is heel fijn. Stokstaartjes zijn daarom ook niet opgenomen in het EEP (European Endangered Species Programme); het fokprogramma in dierentuinen. Dat neemt niet weg dat er zo nu en dan kleintjes geboren worden in diverse parken. DierenPark Amersfoort

Stokstaartjes in de dierentuin

Stokstaartjes hebben een grote aantrekkingskracht en worden daarom graag bezocht in de dierentuin. Gelukkig kun je deze leuke, speelse en soms heerlijk onder de warmtelamp luierende dieren op heel veel plekken bewonderen. Soms wonen ze zelfs samen met andere dieren, zoals schildpadden, wrattenzwijnen, andere mangoeste soorten of zelfs stekelvarkens. Dit zijn allemaal dieren die elkaar niet in de weg zitten. Sterker nog: als je geluk hebt, kun je ze zelfs samen zien spelen. Ben jij ook zo gek op stokstaartjes? Er is vast wel een park bij je in de buurt waar je ze kan bewonderen. Almere Jungle

Dierenrijk | DierenPark Amersfoort

Stokstaartjes wonen in:
Almere Jungle | ARTIS | Best Zoo | DierenPark Amersfoort | Dierenpark de Oliemeulen | Dierenpark Zie-Zoo | Dierenrijk | Diergaarde Blijdorp | Faunapark Flakkee | GaiaZOO | Kabouterland | Koninklijke Burgers’ Zoo | Landgoed Hoenderdaell | Orchideeën Hoeve | Ouwehands Dierenpark | Plaswijckpark | Safaripark Beekse Bergen | Texel Zoo | Uilen-dierenpark De Paay | Van Blanckendaell Park | WILDLANDS | ZooParc Overloon

Diergaarde Blijdorp

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar stokstaartjes te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.