Dier van de Maand Zebra

Zebra’s hebben mij altijd al getrokken. Deze paardachtige hoefdieren met hun borstelige manen en unieke strepenpatroon zijn gewoon leuk om te zien. Als je even vluchtig kijkt, zou je denken dat iedere zebra hetzelfde is. Maar niets is minder waar. Er zijn zelfs verschillende soorten zebra’s. Let daar maar eens op als je verschillende dierenparken met zebra’s bezoekt. Deze familiedieren bewegen zich graag voort in een kudde en tussen andere dieren. Daarom wonen ze in dierenparken altijd in groepen en vaak zelfs in een gemengd gezelschap. Vandaag staat de zebra centraal in het Dier van de Maand. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries – ARTIS Grévyzebra)

Uiterlijke kenmerken van de zebra

Voordat ik het over verschillende soorten zebra’s ga hebben, benoem ik graag eerst de overeenkomsten in het uiterlijk van de zebra. De zebra is een middelgroot tot groot, gespierd en sterk paard. Op het hoofd staan grote oren – waar ze goed mee kunnen horen. Ook heeft een zebra grote ogen en lange wimpers die fungeren als een zonnebril. Iedere zebra heeft een borstelig manenkam die net zo wit en zwart gestreept is als zijn huid. Het strepenpatroon loopt, afhankelijk van de soort, verticaal over de rug tot op de buik. Langs de benen lopen de strepen horizontaal. De zebra heeft vervolgens nog een lange vaak licht gestreepte staart waar een flinke pluim aan hangt. Ouwehands Dierenpark Chapmanzebra

Zoek de verschillen

Nu hebben we het gehad over de algemene kenmerken van de zebra. Maar er zijn dus verschillende soorten zebra’s die er allemaal net even anders uitzien. Er zijn drie hoofdsoorten: de Bergzebra, de Steppezebra en de Grévyzebra. De berg- en steppezebra zijn weer in verschillende ondersoorten te verdelen. Zo kun je bij de steppezebra de ondersoort Grantzebra en Chapmanzebra tegenkomen en bij de bergzebra de Hartmanns zebra. De steppezebra (plus alle ondersoorten) komt het meest voor. Zij leven in open vlakten, graslanden en heuvels. De bergzebra woont vooral in de bergen en is veel zeldzamer. De grévyzebra is het grootst van allemaal, maar heeft ook de meest dunne strepen. Burgers’ Zoo Grantzebra

DierenPark Amersfoort Grévyzebra | GaiaZOO Hartmann bergzebra

Zwart met witte strepen

Wist je dat een zebra een zwarte huid heeft en haren heeft met zwart pigment en zonder pigment? Men dacht altijd dat het een wit paard was met zwarte strepen, maar uit embryo onderzoek is gebleken dat het omgekeerde het geval is. Het strepenpatroon is per zebrasoort anders én het verschilt van zebra tot zebra. Zo heeft iedere zebra dus zijn of haar unieke patroon. Net als een vingerafdruk. De strepen dienen als camouflage, maar er wordt ook gedacht dat de zebra met zijn strepen zijn vijand (de leeuw) in de war brengt. Safaripark Beekse Bergen Grévyzebra

Leefgebied zebra

Zebra’s komen alleen voor in Afrika. Je hebt de steppezebra’s die vooral op de steppes en savannes wonen. Ook in de heuvels kom je deze zebra tegen. De bergzebra woont in berggebieden in het zuiden van Afrika, zoals Namibië en rondom de Kaap. En de Grévyzebra woont het meest noordelijk, in Noordoost Afrika van Zuid-Soedan tot Noord-Kenia. Alle zebra’s eten gras, bladeren, twijgjes en boombast. Het zijn dan ook echte herbivoren. Daar waar eten is, gaan ze samen naar toe. Soms wel in heel grote kuddes, bestaande uit verschillende harems. Diergaarde Blijdorp Steppezebra

Echte familiedieren

De zebra woont het liefste in groepen van verschillende families. Een harem bestaat uit één mannetje en verschillende vrouwtjes en jonge dieren natuurlijk. Het is overigens heel normaal dat vrijgezelle hengsten samen een groep vormen. De grévyzebra heeft niet zo een sociale relatie met zijn soortgenoten. Ze zijn ook graag op zichzelf en komen alleen bij vrouwtjes in de paartijd. De hengstengroepen blijven soms bij elkaar, maar vallen ook weer net zo makkelijk uiteen. Overigens vinden alle zebra’s het leuk – ook de grévyzebra – om in gemengde groepen met andere dieren te leven, zoals met giraffen of buffels en zelfs neushoorns. De draagtijd van de steppe- en bergzebra is 12 maanden. Die van de grévyzebra kan tot 400 dagen duren. Meestal krijgt een merrie één jong. Deze zoogt tot een jaar bij zijn moeder en is na drie jaar zo ver om een eigen gezinnetje te gaan stichten. Hoewel zebra’s allemaal tot dezelfde hoofdsoort behoren, zullen de verschillende ondersoorten niet met elkaar paren. Zelfs niet als de leefgebieden overlappen. Ouwehands Dierenpark Chapmanzebra

Burgers’ Zoo Grantzebra

Goede zintuigen en staand slapen

Zebra’s zijn prooidieren en ze hebben daarom goede zintuigen. Zo zijn hun ogen goed ontwikkeld. Ze kunnen hun vijanden (leeuwen, hyena’s, Afrikaanse wilde honden en luipaarden) goed spotten. De zebra heeft ook een heel goede nachtvisie. De grote oren vangen veel geluid op. En dat merk je, want het gehoor van de zebra is zeer goed. Ze kunnen zelfs hun oren naar het geluid toe draaien om het nog beter op te vangen. Omdat de zebra een prooidier is, slaapt het staand en alleen als er soortgenoten in de buurt zijn die hem wakker maakt als er een roofdier op de loer ligt. Overigens zijn deze roofdieren heel nuttig, want (vooral) leeuwen en zebra’s houden elkaars populatie in evenwicht. Leeuwen kiezen alleen de oudere en zwakkere dieren tot prooi, waardoor de overgebleven zebra’s zich beter kunnen ontwikkelen. Safaripark Beekse Bergen Grantzebra

Bedreigd in het wild

De bergzebra’s worden met uitsterven bedreigd, ook de status van de grévyzebra is niet heel goed in het wild. Dit heeft onder meer te maken met de mens die het leefgebied overnemen, jagen op de zebra’s en doordat de graasplekken worden ingenomen door schapen en geiten. De steppezebra’s zijn met meer, maar ook hun leefgebied – en dus aantallen – worden minder. Daarom is het goed dat er fokprogramma’s zijn en wildreservaten om de dieren te beschermen. Wist je trouwens dat de zebra de enige paardensoort is in de wereld waarvan de mens het niet voor elkaar gekregen heeft om het te temmen? Men zegt dat het komt omdat ze de schrikreactie niet eruit konden krijgen. Maar misschien is dit gewoon een té wild paard om te domesticeren. WILDLANDS Steppezebra

DierenPark Amersfoort Grévyzebra | Safaripark Beekse Bergen Steppezebra

Zebra’s in de dierentuin

In de Nederlandse dierentuinen zijn alle type zebra’s eigenlijk wel vertegenwoordigd. De grévy- en grantzebra komen het meeste voor. En dan zijn er nog een paar andere ondersoorten waar je van kan genieten. Vaak wonen zebra’s met andere savanne- en steppedieren samen in een groot verblijf. Zo kun je in Burgers’ Zoo de zebra’s zien dartelen tussen de giraffen en neushoorns. Dit zie je overigens ook in WILDLANDS. De combinatie tussen giraffen en zebra’s kom je ook tegen in bijvoorbeeld DierenPark Amersfoort en GaiaZOO. Burgers’ Zoo Grantzebra

Grévyzebra’s wonen in:
ARTIS | DierenPark Amersfoort | Safaripark Beekse Bergen

Grévyzebra in DierenPark Amersfoort

Grantzebra’s wonen in:
Burgers’ Zoo | Safaripark Beekse Bergen | Van Blanckendaellpark

Grantzebra in Safaripark Beekse Bergen

Chapmanzebra’s wonen in:
Ouwehands Dierenpark

Chapmanzebra in Ouwehands Dierenpark

Hartmann bergzebra’s wonen in:
GaiaZOO

Hartmann bergzebra in GaiaZOO

Andere steppezebra’s wonen in:
Diergaarde Blijdorp | WILDLANDS

Steppezebra in Diergaarde Blijdorp

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar zebra’s te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.