🦈 Writing Berries SHARK WEEK Persoonlijk: naar de haaien met Maureen

Als je bang bent voor haaien, zoals ik, en je hebt een beste vriendin die tijdens het duiken haaien is tegengekomen, tja… dan is dat eigenlijk best een spannend verhaal. Maar de manier waarop Maureen praat over haar ervaring met haaien onder water, brengt mij ook een vorm van rust. Want een haai is ook maar gewoon een vis en die woont in het water. Speciaal voor deze SHARK WEEK heeft Maureen haar verhaal op papier gezet. (foto: Maureen van der Brugh/LiveRebelz)

Vakantie, zon, op een boot. Met mijn Nederlandse duikbrevet op zak en haren in de wind was ik helemaal klaar voor mijn allereerste echte duik! Ik wist niet zo goed wat we zouden gaan zien. Ik had een paar foto’s gezien over mantaroggen. Terwijl ik aan het dromen was over een grote zwarte manta en warm, helder water, gaf mijn Colombiaanse duikinstructeur instructies.
‘Hij maakt een grapje,’ dacht ik, toen hij signalen uitlegde over haaien met zijn Spaans klinkend accent.
Hij hield een uitgestrekte handpalm voor zijn hoofd: ‘This is the sign for a shark.’ En met een grote lach voegde hij eraan toe: ‘If I make a cross, it is a big shark.’
Gevolgd door groot gelach van hem en de groep. Hij maakte het katholieke kruis erbij als gebaar door met zijn hand zijn voorhoofd, borst, linker-, en rechterschouder aan te tikken. Ik dacht nog: ‘Leuk, heel grappig, maar ik hoef geen haai man.’

Begin van de duik. Nog even spannend. In Indonesië kon ik nog niet duiken. In Egypte kon ik door de airco en mijn verkoudheid niet de druk in mijn oren opheffen. Dus ik doe het rustig aan. Ik ga duiken! De druk van mijn oren halen lukte. En ineens bevond ik mij op de bodem. Super!

Ik keek om me heen en zag dat de groep verderop was, slechts een paar meter van mij af. Ze zwommen naar een rots, middenin een heleboel zand. Het feest kon beginnen, want… de instructeur maakte het handgebaar met zijn handpalm voor zijn hoofd: een haai!?!?
De groep zwom naar de rots, terwijl ik nog met mijn knietjes op de zanderige zeegrond zit. De tune van JAWS hoor ik in mijn hoofd. De film heb ik nooit gezien, maar wel vaak meegekregen dat de suggestie sterker werkt dan wat er echt is. Ik wilde naar huis! Maar omhoog kijkend naar de oppervlakte wist ik dat naar de boot echt wel meer is dan tien meter.

De groep cirkelde om de rots en het da-dum dum dum van JAWS hoor ik nog steeds in mijn hoofd. Als je een haai tegenkomt, is stilhangen en geen bloed goed, toch? Ik dacht bij mezelf: ‘Ik kan goed stilhangen en ik ben niet ongesteld. Check.’ Maar ook: ‘Een instructeur heeft vast nog niet een persoon verloren tijdens een duik en de rest zwemt er ook.’ Terwijl ik met die JAWS tune naar de steen zwom schoot dit en meer door mijn hoofd. Ik wist niet meer of ik nu blij moest zijn dat ik uitgerekend hier geen last heb van airco en verkoudheid.

De instructeur zwom naar de andere kant van de rots aan de linkerkant, die zeker ruim drie meter is. Terwijl ik naar het gat in de rots zwom waar iedereen begon, bedacht ik mij dat ik in de veronderstelling was dat je bij een rots juist veilig was voor een haai, omdat ze niet in rotsen zitten. Maar… dat is dus niet waar. De haai zat in de rots. ‘Wat weet ik eigenlijk over haaien? Wat als de haai wakker wordt? Kijk ik hem straks aan recht in de bek?’ Allemaal gedachten die door mijn hoofd spookten.

Ineens zag ik een paar meter verderop het handgebaar dat ik zeker niet wilde zien; dat katholieke kruis. Mijn god. Het katholieke kruis zal nooit meer hetzelfde zijn, vrees ik. Het was een grote haai dus. Fijn om te weten, helpt enorm als ik nog moest gaan kijken. Not. Groot was dus een paar meter in een rots. Kan ik nog naar huis?

Ik zwom naar een gat aan de onderkant van de rots. Ik kijk in het gat en daar zag ik iets wat richting het einde van de staart zit. En dat was oké. OKE? ‘Dat viel best mee,’ dacht ik nog. Een haai valt best mee? De rest was naar de andere kant van de rots gezwommen, dus richting de bek?!? Ja, en nu? Ik ging toch ook maar die kant op. Ik bereidde me voor op die enorme bek, maar wat zag ik? Ik zag kieuwen in de rots. Ik zag een dier dat ademde. Kieuwen die bewogen en water filterden. Ik merkte dat ik stil hing in het water en samen met de haai ademde. Het JAWS muziekje stopt en ik voelde een serene rust over mij komen.

Ik zag een dier, dat ademde. Net als ik. En ik werd er rustig van. Zo bleef ik een tijdje hangen. Ineens was ik verbaasd dat uitgerekend de haai, het dier was dat mij het gevoel gaf één te zijn en verbonden liet voelen met al het leven in de zee. In alle rust. Dat had enorme impact, meer dan een enge Hollywood film zal hebben. De rest van de duik ging een beetje langs mij heen. Mijn haai ervaring verwarde mij een beetje. Alsof een haai met zijn adem h(aa)i heeft gezegd en gevraagd heeft of ik me wil realiseren dat hij of zij behoort tot alles wat ademt. En dat alles wat haaien tot dan toe volgens verhalen en foto’s behoren te zijn niet klopt. Geen JAWS, geen muziekje dat angst zaait, geen grote angstaanjagende bek. Haaien horen opeens tot een Zen-ervaring met zweven in het water en warme waterstromen.

In diezelfde vakantie maakte ik, nog een beetje verward en onder de indruk van mijn haai-ervaring, een tweede duik. Ik sprak mijzelf moed in: ‘Okay, dat was een haai. Nu gaan we andere dieren bekijken. Misschien toch die mantarog? Of iets van vissen zoals bij de koralen van Egypte?’ Naar beneden, ging een stuk sneller. Joepie, ook weer gelukt. Ik was benieuwd naar wat ik zou gaan beleven.

De groep ging mij vooruit naar een gat van circa twee tot drie meter in omvang. En, ja hoor, dat was de rustplek van drie hondshaaien van een paar meter groot. Deze waren iets, een paar meter maar, groter dan een hondshaai in de Noordzee. Dat was even slikken. Nu ontkom ik niet aan die ogen en bek. Ik baande mij een weg naar de groep, dat ging goed. ‘Niets aan de hand. Gewoon visjes kijken. Beetje groot,’ dacht ik bij mijzelf.

Terwijl ik achter de groep aan zwom, kwam een van de haaien omhoog uit zijn kuil. Hij zwom naar mij en stopte op het moment dat hij MIJ zag. Ik stopte ook. Vanzelf. Zijn oog leek te draaien en we hadden even contact. En…de haai ging verder. Ik keek de haai na tot hij weg was. Dat duurde overigens niet heel lang. Slechts een paar seconden.

Ik sloot mij aan bij de groep boven het gat met de andere twee haaien. Wat een snelheid. Zonder enorme bewegingen. Na een close encouter van de shark-kind, voelde ik nu geen angst. Wat ik voelde is…bewondering. Bewondering voor snelheid en kracht. Zelfs dat oog. Wat in een Hollywood film ongetwijfeld een mega-close-up zou zijn geweest, voelde nu als bijzonder en normaal tegelijk. Een dier dat iets ziet naderen en kijkt of het veilig weg kan zwemmen. Normaal toch? Ik kijk toch ook om me heen als ik iets zie naderen om er niet op te botsen?

Op de boot op de terugweg was iedereen enthousiast over alle haaien. Ik ben vooral in de war en rustig. Misschien vind ik dat nu nog wel het meest verwarrend; die rust die ik voelde. Sindsdien vertel ik iedereen dat een duik met haaien zonder kooi en zonder ijzeren pak niet eng is. Na de vermelding dat ik het zelf nog steeds met moeite kan voorstellen dat dit zo voelt. Doordat ik de angst begrijp, geloven mensen dat dit zo kan zijn. Dat ik gedoken heb en haaien heb gezien is voor mij nog steeds onvoorstelbaar. Het is nog steeds niet iets dat ik opzoek, maar ook niet meer iets dat ik vermijd.

De haai zelf ervaren zoals hij is, daar in de warme wateren van Costa Rica was alles wat ik niet dacht dat het zou zijn. Bij een haai zijn we gevoed door onterechte angst en gebrek aan kennis. Met die angst is helaas nog steeds heel veel geld te verdienen. Of het nou de films zijn of de soep. De haai is en blijft een roofdier. Dus de aaibaarheidsfactor van een puppy, nee dat heeft hij niet. Een haai is niet dat dier dat je ziet in een kooi met die grote angstaanjagende bek die alleen maar ‘hap’ kan zeggen, dan zie je opgeklopte sensatie en niet de daadwerkelijke kracht van een haai. Wat niet wegneemt dat een haai heel goed ‘hap’ kan zeggen, maar die kant overschaduwt in werkelijkheid niet alles. Adem eens samen met een haai en ervaar dat we samen op deze planeet ademen en leven. Ik gun iedereen een onvoorstelbaar, haai-zen moment.

Liefs, Maureen

Maureen is mediamaker in hart en nieren en geeft cursussen radio maken aan kinderen. Via de Live Rebelz Facebook pagina lees je daar meer over.