Dier van de Maand Nijlpaard

De eerste keer dat ik echt een mooie foto van een nijlpaard maakte, was in het oude Noorderdierenpark in Emmen. Tijdens dat fotomoment genoot ik met volle teugen van het koddige uiterlijk van dit dier. Je zou bijna vergeten dat het een van de gevaarlijkste dieren ter wereld is! Als je naar dat koppie kijkt, met die guitige oogjes en die grote glimlach dan zou je daar niet zo snel bij stilstaan. Het zijn zeer agressieve dieren, met een bedrieglijk schattig uiterlijk. Tijd om ze eens in de spotlight van Dier van de Maand te zetten. O en hoewel het oude Emmense park als dierenpark gesloten is, heb ik wel een aantal foto’s gebruikt in dit artikel. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) Noorderdierenpark Emmen

Uiterlijke kenmerken nijlpaard

Een nijlpaard is gemakkelijk te herkennen aan zijn uiterlijk, al moet je het dier vaak wel goed spotten in het water. Op het land kun je zien dat het nijlpaard een groot, rond lichaam heeft met korte poten. Ook het hoofd is groot en de snuit is breed. De neusgaten zijn op de snuit goed te zien. Net als de in verhouding kleine oogjes en oortjes, hebben de neusgaten roze accenten. De korte, dikke staart van 35 tot 50 centimeter heeft een kwastje van borstelharen. Deze haren komen verder alleen nog terug op de snuit. De huid van het nijlpaard kan variëren van paars/grijs tot blauwig zwart. Nijlpaarden kunnen heel lang onder water verblijven. Om boven water te kunnen kijken, horen en ademhalen zijn de ogen, oren en neusgaten hoog op het hoofd geplaatst. Iets om op het water dus naar uit te kijken. Helemaal als je weet dat nijlpaarden enorme snijtanden hebben! Deze hoek- en snijtanden worden gebruikt om te vechten en kunnen 50 centimeter lang worden. Nijlpaarden worden zo’n 280 tot 350 centimeter lang en kunnen een schofthoogte bereiken van 130 tot 165 centimeter. Mannetjes worden doorgaans iets groter dan vrouwtjes. Ze zijn ook zwaarder, namelijk 650 tot 3200 kilogram en vrouwtjes 510 tot 2500 kilogram. In het wild kan een nijlpaard rond de 40 jaar oud worden, in een dierenpark worden ze ouder; tussen de 50 en 65 jaar oud. Safaripark Beekse Bergen

Safaripark Beekse Bergen | Noorderdierenpark Emmen

Eigen antizonnebrandcrème

Wist je dat nijlpaarden een heel unieke huid hebben? De reden dat ze veel in het water vertoeven is om te voorkomen dat de huid onder de brandende zon uitdroogt. Zweten kunnen nijlpaarden niet, maar ze hebben wel klieren die een speciale stof afscheiden die een slijmlaagje op de huid legt. Dit laagje dient als bescherming tegen infecties (aldus wetenschappers die zien dat grote wonden niet ontsteken, ondanks dat nijlpaarden soms in vervuild water leven), de zon en als parfum. WILDLANDS

Leefgebied nijlpaard

Zoals je naam al doet vermoeden, wonen nijlpaarden in de rivier de Nijl in Egypte. Maar je kan ze eigenlijk overal wel vinden in Afrika als er maar genoeg meren, rivieren, plassen en moerassen zijn om in te wonen. Een beetje gras om te grazen is ook wel heel fijn. Als dat er is, zijn nijlpaarden gelukkig. Zelfs op 2000 meter hoogte in de Afrikaanse bergen. Om een uitgedroogde huid te voorkomen is water heel belangrijk voor nijlpaarden. Ze doen er overdag dan ook alles in, zoals slapen. Met behulp van een speciale reflex kunnen nijlpaarden dobberen, ademhalen en weer naar de bodem zinken, zonder wakker te worden! Doordat nijlpaarden hun neusgaten kunnen sluiten is het mogelijk om de adem vijf minuten of langer in te houden. Toch kan een nijlpaard helemaal niet zwemmen. Ze bewegen zich in slow-moten door het water en gebruiken hun teentjes om zich licht af te zetten van de bodem. Het ziet er altijd heel elegant uit. In ondiep water galopperen ze over de bodem, wat ook heel leuk is om te zien. Naast slapen gebruiken nijlpaarden het water om hun behoefte in te doen. En dat is maar goed ook, want anders zouden vele meren en rivieren geen leven bevatten. Noorderdierenpark Emmen

WILDLANDS | WILDLANDS

Grazers

Nijlpaarden zijn echte grazers. Op hete dagen blijven ze in het water, maar zodra de nacht is gevallen gaan ze aan de wandel op zoek naar een graasweide. Ze zijn het gewend om met gemak acht tot tien kilometer af te leggen om een sappig grasje te vinden. Overigens gebruiken ze hun tanden niet om te grazen, maar de grote leerachtige lippen. Op koele momenten gaan ze ook rustig een dutje doen buiten het water. Dat kan namelijk best wel heel erg lekker zijn. Dat is waarom je in Nederlandse dierenparken ook overdag nog wel eens een nijlpaard op het droge kan spotten. Safaripark Beekse Bergen

Walvis op het droge

Wist je dat de wetenschappelijk naam van het nijlpaard Hippopotamus is? Dit is afgeleid van het Griekse woord voor waterpaard. Heel lang dacht men dat nijlpaarden verwant waren aan varkens en andere hoefdieren, waaronder dus paarden. Maar veel later bleek uit een uitgebreid DNA-onderzoek dat nijlpaarden helemaal geen familie zijn van varkens of hoefdieren, maar van de walvis. Nijlpaarden en walvissen hebben een gemeenschappelijke voorouder gehad, zo’n 60 miljoen. Dit was een herkauwer die veel in het water vertoefde. Zo’n 54 miljoen jaar geleden ontstond er een splitsing waarbij de voorouder over ging in walvisachtigen enerzijds en nijlpaarden anderzijds. De voorpoten werden vinnen bij de walvisachtigen van deze tak van de familie en de achterpoten verdwenen. Heden ten dage zijn er nog 89 soorten walvisachtigen en slechts 2 soorten nijlpaarden, het gewone nijlpaard en het dwergnijlpaard. Toch hebben walvissen en nijlpaarden nog overeenkomsten, zoals magen met meerdere kamers en krachtige longen. Ook maken walvissen en nijlpaarden erg veel herrie onder water zodat soortgenoten ze honderden kilometers verderop kunnen horen, dankzij het vergelijkbare strottenhoofd. Dat is toch op zijn minst wel bijzonder te noemen. Noorderdierenpark Emmen

Voortplanting en kraamtijd nijlpaard

Nijlpaarden kunnen heel solitair zijn, maar ze leven toch vaak in grote kuddes die tot zo’n 50 dieren groot kan zijn. Soms komen deze kuddes samen en vormen ze één grote familie van zo’n 200 dieren. Binnen de kudde heerst een strikte hiërarchie waarbij het grootste en oudste mannetje de baas is over land en water. Hij zoekt ook de vrouwtjes op waarmee hij wil paren om nageslacht te krijgen. Onderdanige mannetjes mogen gewoon in de kudde blijven. Soms vinden er uitdagingen en gevechten plaats tussen de dieren. Mannetjes dagen elkaar uit door te gapen, ze vechten met de tanden en slaan de onderkaken tegen elkaar aan. Jonge dieren moeten dan wel echt maken dat ze wegkomen, want tijdens een gevecht kijken de heren nergens naar om. Nijlpaardjongen worden overigens na een draagtijd van 8 maanden geworpen in het water. De moeder duwt haar jong zo snel mogelijk naar boven, zodat het adem kan halen. Daarna wordt het jong gezoogd in het water en op het land. Een jong kan overigens direct na zijn geboorte wel zwemmen door met de achterpoten te trappen. Om het jong te beschermen blijven moeder en jong twee weken weg bij de kudde. In deze periode is zij zeer agressief. Later kunnen de jongen wel eens in een crèche gebracht worden, waar enkele volwassen dieren op de nijlpaardjes passen. Jongen blijven lang bij hun moeder, als zijn ze wel na zeven tot vijftien jaar geslachtsrijp. Nijlpaarden krijgen doorgaans één jong in de twee jaar. WILDLANDS

Kwetsbaar in het wild

Nijlpaarden zijn zeer gevaarlijke dieren. Ze kunnen op het land als hardlopend een snelheid van 45 kilometer per uur halen. Als een dier zich op het land bedreigd voelt, dan rent hij zo snel mogelijk naar het water. Daarbij gaat het niets of niemand uit de weg en loopt het overal iedereen heen. Ook mensen. Mens-dier-conflicten komen het meeste voor in Zuid-Afrika, waarbij mensen niet gespaard worden op het land (tussen nijlpaard en water) of op het water als ze te dicht bij de nijlpaarden varen. Vooral als er jonge dieren bij zijn. Moeders (maar ook mannetjes) kieperen de bootjes om en takelen de inzittenden toe. Het mens-dier-conflict spreidt zich ook uit naar de landbouwgronden die aan de oevers van meren en rivieren liggen; deze worden nog al eens door nijlpaarden beschadigd. Dit laatste is met hekken en sloten gemakkelijk op te lossen – en dat gebeurt gelukkig steeds vaker. Het was wel een reden voor veel boeren om op nijlpaarden te jagen. Dat jagen gebeurt helaas ook voor het ivoor (de tanden) en het vlees. Tot slot zijn er steeds minder nijlpaarden door versnippering van het leefgebied. Er zijn gelukkig initiatieven om de nijlpaarden voor uitsterven te behoeden en door middel van uitzetting het verspreidingsgebied weer te vergroten. Noorderdierenpark Emmen

Noorderdierenpark Emmen | Noorderdierenpark Emmen

Nijlpaarden in de dierentuin

De grote nijlpaarden zijn in slechts twee dierenparken van Nederland te bewonderen. Er zijn nog parken waar dwergnijlpaardjes wonen, maar daar zal ik een andere keer meer over vertellen. Nijlpaarden behoeven nogal wat speciale aandacht, aangezien ze zowel land en water in hun verblijf willen hebben. WILDLANDS

Nijlpaarden wonen in:
Safaripark Beekse Bergen | WILDLANDS

Safaripark Beekse Bergen

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar Nijlpaarden te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.