De Mesdag Collectie presenteert: Jean-François Millet en de Haagse School

Vanaf aanstaande vrijdag 13 september is de tentoonstelling te zien voor het publiek, maar vandaag mocht ik alvast een voorproefje nemen op de prachtige tentoonstelling Jean-François Millet en de Haagse School in De Mesdag Collectie. Een bijzondere tentoonstelling waarin het rustieke boerenleven dat Millet zo treffend schilderde centraal staat. Maar ook hoe de schilders van de Haagse School zich lieten inspireren door de Fransman. Deze werken komen allemaal samen in drie tentoonstellingszalen en vertellen een mooi verhaal over een inspirerende kunstenaar. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries – detail van Aan het einde van het dorp Gruchy, 1854, Jean-François Millet)

Jean-François Millet: boerenzoon en kunstenaar

Millet werd als boerenzoon geboren in 1814 in Normandië. Het dorp Gruchy is de plek waar hij opgroeide, maar zijn kunstenaarsopleiding genoot hij in Parijs, net als zoveel van zijn tijdgenoten. Ook hij trok naar Barbizon, een plaatsje vlakbij Parijs, om daar de ongerepte natuur vast te leggen. Maar al snel bleek dat hij anders was dan de anderen. Dat landschap was namelijk niet het belangrijkste voor Millet om vast te leggen. Wel het boerenleven dat zich op het land voltrok. Als kunstenaar zette hij de landarbeiders in de spotlight. Maar dan niet geromantiseerd, zoals zijn voorgangers deden. Nee, hij liet zien wat de dames en heren aan fysiek werk verzette op het land en in huis. Dit leverde zeer bijzondere taferelen op, waarbij de mens als harde werker op het land centraal stond. En dat in een heel eigen stijl. Millet maakte soms heel vluchtige tekeningen en pastels. Maar hij maakte ook etsen en tekeningen met houtskool. Het thema bleef altijd hetzelfde: het rustieke boerenleven. En hoewel hij je heel dichtbij de personen in zijn werk laat komen, behoud je toch door de compositie een afstand. Je bent echt toeschouwer van de taferelen. Het werk op het schilderij van de boeren en boerinnen gaat immers door.

Links een ets van Millet, rechts De Wolkaardster, 1856

De Mesdagjes en Millet

De eerste keer dat Hendrik Willem en Sientje Mesdag in aanraking kwamen met het werk van Millet, waren zij direct verkocht. In die tijd verzamelde het echtpaar hedendaagse kunst en als kunstenaars zelf waren zij zeer gecharmeerd van de stijl van Millet. De lichte toets en de pastels gaven namelijk een duidelijk inzicht in zijn werkwijze. Voor hun eigen museum kochten zij vier werken van Millet. Dit vormde het begin van wat toen en nu de grootste Millet collectie is geworden. In de tentoonstelling zijn drie van de vier werken te zien in de eerste zaal. Een schilderij is uitgeleend aan het Van Gogh Museum, hier wordt in de tentoonstelling ook over verteld. Bijzonder in deze zaal is ook de connectie tussen Millet en Mesdag. Zo schreef Millet als jurylid van de Salon zelf een briefje aan Mesdag dat hij een prijs had gewonnen. Dit handgeschreven briefje is in de eerste zaal te bewonderen.

Links detail van De Hooibergen (1867-1868), rechts de Toren van Chailly in Barbizon

Prachtige tentoonstelling vol natuur en hardwerkende mensen

Mesdag introduceerde het werk van Millet aan zijn collega’s van De Haagse School, een groep kunstenaars die ook graag naar buiten trok om het landschap vast te leggen. Zij waren zeer gecharmeerd van de vernieuwende composities en het groot afbeelden van de personen op het schilderij. Het landschap was niet zozeer belangrijk als wel wat de mensen deden. Schilders als Jozef Israëls, Matthijs Maris, Anton Mauve, Willem Roelofs, Bernardus Johannes Blommers en David Adolph Constant Artz respecteerden de onderwerpen van Millet en lieten zich inspireren door zijn werk. Daarbij voegden ze uiteraard iets van zichzelf toe en lieten zij zich ook inspireren door de oude meesters. De een iets letterlijker dan de ander, maar er is altijd iets van kruisbestuiving te zien. Vooral Hun dagelijks brood van Jozef Israëls uit 1864 is een typisch Millet/Haagse School schilderij. Geen wonder dat Israëls de Hollandse Millet werd (en wordt) genoemd. Bewonder het landleven beneden en vervolg je weg boven in een kamer vol schilderijen in de huiselijke (landelijke) sfeer. Tot slot is er een zaal met archieffoto’s van de werkkamer van Mesdag. Leuke zoekplaatjes, want de werken én het briefje van Millet uit de tentoonstelling zijn op deze foto’s te spotten.

Links: Hun dagelijks brood van Jozef Israëls, 1864 en Rechts: Heide bij Laren van Anton Mauve, 1885-1887

Millet, inspiratie voor velen

Het werk van Jean-François Millet was niet alleen inspirerend voor de kunstenaars van de Haagse School, ook Vincent van Gogh en vele anderen lieten zich inspireren door de rustieke schilderijen van Millet. Geen wonder dat er ook in het Van Gogh Museum een tentoonstelling te zien zal zijn over Millet als inspiratiebron. Deze tentoonstelling opent pas in oktober. Uiteraard lees je daar dan meer over hier op mijn website. Voor de tentoonstelling in het Amsterdamse museum is er een bruikleen van De Mesdag Collectie naar het Van Gogh Museum gebracht, namelijk Hagar en Ismaël (een van de vier schilderijen die de Mesdags van Millet voor hun museum aanschaften). De lijst kan echter niet reizen en is op de tweede etage van de Mesdag Collectie blijven hangen. Met daarin een verbluffende moderne interpretatie van dit schilderij, gemaakt door Hellen van Meene. De foto heet: Hagar, Abraham en een engel van God en is afkomstig uit 2017.

Praktische informatie

Jean-François Millet en de Haagse School is te zien vanaf aanstaande vrijdag 13 september tot en met 5 januari 2020 in De Mesdag Collectie te Den Haag. Het museum ligt aan de Laan van Meerdervoort, vlakbij het Vredespaleis. Het museum is gemakkelijk met het openbaar vervoer te bereiken (uitstappen bij halte Vredespaleis) en is geopend van woensdag tot en met zondag van 12:00 tot 17:00 uur. Naast een bezoek aan de tentoonstelling kun je uiteraard ook de vaste collectie en de tuin van De Mesdag Collectie bewonderen. Voor meer informatie, tickets en de collectie kijk je op DeMesdagCollectie.nl.

De Regenboog van Willem Roelofs, 1875