Ik, Maria van Gelre – Middeleeuwse powervrouw

Ze werd geboren in 1380 in Normandië, Frankrijk als Marie d’Harcourt. Daar groeide zij op aan het hof van de Koning als hofdame van haar eigen nicht. Om de banden tussen het rijk van de Franse koning en het Nederlandse/Duitse hertogdom van Gulik van Gelre te versterken, trouwt ze op 25 jarige leeftijd met Hertog Reinald IV. Het was de bedoeling dat ze voor nageslacht zou zorgen. Dit gebeurde echter niet. Maar zij deed wel heel veel andere dingen die van invloed waren op onder meer Nijmegen en het Hertogdom. Een van haar meest bijzondere bezittingen was een Gebedenboek vol miniaturen en prachtige gebeden. Haar bijzondere Gebedenboek is de Heilige Graal van Gebedenboeken. Het is een kunstwerk waarvan liefhebbers van kunst, literatuur, de Middeleeuwen en religie genieten. Maar het is ook meer. Het boek laat ook zien wie zij was. Voor het eerst zijn de gerestaureerde gebeden uit het Gebedenboek, evenals andere kunstobjecten van Maria, te bewonderen in de tentoonstelling Ik, Maria van Gelre. Deze is vanaf zaterdag te bezichtigen voor het grote publiek, maar ik mocht vanmorgen al een kijkje komen nemen. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries)

Maria van Gelre, een bijzondere vrouw

Waarom was Maria van Gelre zo bijzonder? Ten eerste reisde ze graag. Ze had niet een vaste verblijfplaats in het hertogdom en kwam daardoor in aanraking met zeer veel verschillende mensen en culturen. Ten tweede was ze zeer hoog geschoold. En ze wist hoe het er aan een hof aan toe ging. Geen wonder dat zij – in plaats van de Hertog – met de Ridders en Steden van het Hertogdom om de tafel ging zitten om zo een opstand tegen te gaan en goede afspraken te maken voor later. Deze geschriften, samen met haar persoonlijke zegel, zijn in de tentoonstelling te zien. Verder hield Maria zeer van kunst. Ze had prachtige kleding en sieraden. En ze kleedde ook de kastelen op bijzondere wijze aan. In de tentoonstelling zijn enkele van haar sieraden, wandtapijten, een mega grote kroonluchter en beeldjes te zien.

Persoonlijk Gebedenboek

Wat vooral een opvallend bezit van Maria van Gelre was, is het Gebedenboek. Zij had een zeer dik, niet al te groot, maar zeer compleet, persoonlijk samengesteld boek vol gebeden. Samen met bladgoud en tot in de kleinste details verzorgde miniaturen met religieuze en andere afbeeldingen, vormt dit boek een waar kunstobject. Ook geeft het een kijkje in hoe Maria was. Wat zij belangrijk vond en welke gebeden voor haar bijzonder waren. Zij heeft het boek in opdracht laten maken bij een klooster. Van dit klooster zijn nog enkele andere geschriften en miniaturen in de tentoonstelling te bewonderen. Het boek is een en al vakmanschap.

Te zien in de tentoonstelling

Ik, Maria van Gelre neemt je mee op ontdekkingstocht. Geniet van de bijzondere beelden, de kledingstukken, de sieraden en uiteraard 20 pagina’s van het Gebedenboek. Pak een vergrootglas en verbaas je over de minuscule details. Halverwege de tentoonstellingsperiode zullen deze 20 pagina’s worden vervangen voor 20 andere pagina’s uit het Gebedenboek van Maria van Gelre. Dit is overigens voor het eerst in Nederland dat er zoveel van dit schitterende boek te zien zal zijn en voorlopig zal het ook de laatste keer zijn. Dus pak een vergrootglas en geniet! Verder krijg je een heel nieuwe kijk op de Middeleeuwen. Waarbij het dus heel gewoon was dat vrouwen het voortouw namen in hun leven. En als je nog meer wilt weten: er zijn twee Nederlandse audiotoers. Eentje die de kunsthistorische aspecten belicht, de ander met de kijk op de Royalty kant van Maria's leven.

Informatie voor je bezoek

De tentoonstelling Ik, Maria van Gelre is te zien van 13 oktober 2018 tot en met 6 januari 2019 in Museum Het Valkhof in Nijmegen. Het museum is zeer gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer – de bus stopt bijna voor de deur – en met de auto. Voor meer informatie, openingstijden en het online aanschaffen van tickets ga je naar: ikmariavangelre.museumhetvalkhof.nl. Het is een aanrader voor liefhebbers van religieuze kunst, de Middeleeuwen, kunst in zijn algemeenheid, literatuur en Nijmegen en omgeving.