Er heerst griep in Nederland, en niet zo een beetje ook. Iedereen loopt te snotteren en te hoesten. Kortom; het is echt winter. Ziek zijn is een fenomeen wat we in de literatuur vaak tegenkomen. Er draaien vele verhalen om ziektes en aandoeningen, waaronder aids, kanker, alzheimer en anorexia. Soms worden deze verhalen beschreven vanuit de persoon die ziek is, soms uit het perspectief van familie en vrienden, meestal vanuit beide. Er zijn boeken voor kinderen, tieners, jongvolwassenen en volwassenen over geschreven met hoofdrolspelers uit alle lagen van de bevolking en van alle leeftijden. Het beschrijven van ziek zijn is niet makkelijk. Zelfs een simpele verkoudheid of een flinke griep zijn niet altijd even makkelijk. Vandaag deel ik graag een aantal tips hierover. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries)
Stel jezelf een aantal vragen
Voordat je je een personage koort, de mazelen, waterpokken, eczeem, een loopneus of hoofdpijn geeft, is het goed om je eerst wat zaken af te vragen. Als je deze vragen hebt beantwoord weet je of het nuttig is dat je karakter ziek is en hoe je dit het beste in het verhaal kan meenemen.
Waarom is het karakter ziek? Welke functie vervult het in het verhaal?
Huis-tuin-en-keuken dingetjes worden in verhalen vaak overgeslagen. Het is niet interessant dat je karakter een koffiepauze neemt of de was doet (althans, ik vind van wel als het past bij het karakter en het verhaal). Verkouden zijn of buikpijn hebben, hoe menselijk ook, is om diezelfde reden niet altijd even interessant. Als je hoofdpersoon ziek is, dan moet dat dus een functie vervullen in het verhaal. Wees je daar dus bewust van. Natuurlijk kun je het ziek zijn van een ander dan de hoofdpersoon ook gebruiken in je verhaal. Hoe reageert de toch al overspannen huismoeder/vader op een ziek kind met hoge koorts? Wat als iemand zijn oma heel ziek wordt? Hoe reageert iedereen daarop en past het bij je verhaal. Verlies die reden niet uit het oog.
Welke ziekte heeft je karakter onder de leden?
Meestal is een karakter ernstig ziek. Dat is immers het meest interessant voor het verhaal, vooral wanneer het je hoofdpersoon betreft. Maar wat heeft hij of zij? Dat is natuurlijk aan jou. Hoe ernstig wil jij het maken?
Moet je research doen?
Als je zelf nooit een bepaalde ziekte of aandoening hebt gehad, dan is het voor een realistisch verhaal heel belangrijk dat je veel weet over de ziekte. Dat moet wel bij je passen en is daarom belangrijk dat je je dit beseft.
Het verhaal gaat voor
Belangrijk blijft dat je verhaal niet mag lijden onder de ziekte die je karakter onder de leden heeft. Zelfs wanneer dit het doel van je verhaal is, is het belangrijk om voor ogen te houden dat de ziekte onderdeel is van je personage en dus van het verhaal, zonder het te vertellen verhaal uit het oog te verliezen. Maak er sowieso geen medisch dossier van; blijf je verhaal vertellen.
Nut van kleine aandoeningen
Moet het echt altijd over hele ernstige aandoeningen gaan? Natuurlijk niet. Een dagje griep met hevige koorts kan je personage allerlei gekke dingen laten denken, waardoor hij of zij ineens inziet hoe een mysterie moet worden opgelost, toch van iemand blijkt te houden of zich beseft een groter trauma aan iets te hebben overgehouden dan gedacht. En wat dacht je van een geheime operatie, waarbij een van de agenten hartstikke verkouden is. Hoe spannend is het dan of die ene keiharde door het museum echoënde nies niet is gehoord door de dief die op heterdaad betrapt moet worden.
Kijkje in het brein
Ziek zijn haalt het beste (of slechtste) in je naar boven. Hoe hard ben je voor jezelf? Vraag je hulp of juist niet? En neemt het personage voldoende rust of douwt diegene gewoon door (met gevolgen wellicht)? Of vindt het personage zich heel zielig en gaat het heel veel aandacht vragen om verzorgd te worden? Het kan allemaal nietwaar. Speel er eens mee, want het geeft een betere kijk in het brein van je karakter.
Ziek zijn is onsmakelijk
Er zijn heel veel woorden die met ziek zijn geassocieerd kunnen worden. Denk aan snotteren, niezen, hoesten, spierpijn, overgeven, pijn, kloppende pijn, steken en meer. Maar het zijn wel heel algemene termen. Hoe lekker onsmakelijk is het als je vertelt dat het scheurende gevoel achter het borstbeen het karakter deed kokhalzen. Helemaal als die slijmprop uit de longen de mond in schiet. Voel je al iets als je dit leest? Smerig toch? Ziektes zijn niet smakelijk, dus ga af en toe los in een smerige beschrijving. Maar… pas op dat je niet een dusdanig onsmakelijk verhaal vertelt dat men het niet wil lezen. Wees zuinig ermee en doseer het door het verhaal. Gebruik hiervoor ook beschrijvingen voor geluid en gevoel. En vergeet niet om wondverzorging (en het ongemak ervan) of behandelingen mee te nemen voor een compleet beeld. Smakelijk is het niet, beeldend des te meer.
Ziekte & je verhaal
Zoals al gezegd is het soms nuttig of mooi om over ziektes en aandoeningen te schrijven. Vooral wanneer dit het thema van je boek of verhaal is. Let er daarbij op dat het verhaal (dus plot, mooie scènes en karakterontwikkeling) op de voorgrond moet blijven en het geen medisch dossier wordt. Het ziek zijn kan een probleem zijn voor de ontwikkeling van het verhaal, misschien kan het helpen om anders naar situaties te kijken. Speel er eens mee en begin met kleine aandoeningen en lichamelijk ongemak om je karakter te ontwikkelen. Daar krijgt je personage zowel meer karakter als diepgang van en wordt het geheel dus nog realistischer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Bedankt voor je reactie! Reacties worden altijd eerst beoordeeld voordat ze worden geplaatst. Het kan dus even duren voordat je je reactie hier terugziet. Omdat ik graag een persoonlijk antwoord geef worden anonieme berichten op artikelen niet geplaatst.