Uitgelicht | Het Melkmeisje

In de keuken staat een meisje met een wit kapje op, een gele top en een blauw schort (de lievelingskleuren van de schilder) aan. Met beleid schenkt ze melk in een in schaal. Een alledaags tafereeltje wat weer zo onnavolgbaar door Johannes Vermeer is vastgelegd. Het gefilterde licht, de Delfts Blauwe tegeltjes onderaan langs de muur en de goed geplaatste details maken het tafereel levensecht. Wij noemen haar nu Het Melkmeisje van Vermeer, maar in de veilingcatalogus van 1696 staat zij vermeld als Een Meyd die Melk uytgiet, wat wellicht een betere omschrijving is. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries – Het Melkmeisje, Johannes Vermeer, circa 1660, Rijksmuseum)

Bijzondere alledaagsheid

Johannes Vermeer wist als geen ander hoe je alledaagse taferelen bijzonder kon maken. De verstilling en sereniteit in veel van zijn werken zijn onnavolgbaar. Dat geldt ook voor Het Melkmeisje. Wij noemen het schilderij nu zo, maar eigenlijk klopt de titel niet voor de vrouw die we zien. Een melkmeisje bezorgde namelijk melk aan huis, deze vrouw is een keukenmeid die melk schenkt. Vermeer heeft waarschijnlijk heel goed naar de handeling die ze uitvoert gekeken, want het is bekend dat melk een soort krullende golfbeweging maakt als deze vanuit een kan vanaf een hoogte wordt ingeschonken. In de tijd van Vermeer maakte wetenschap een grote ontwikkeling door en dat zie je ook terug in het werk van hem en tijdgenoten. Schenk zelf maar eens melk in vanuit een pak in een beker en kijk goed naar hoe de melk stroomt. Samen met de speling van het licht, maakt juist dat dit schilderij zo bijzonder.

Eregalerij Rijksmuseum

Het kleine olieverfschilderij (het is 45,5 bij 41 centimeter) hangt nu in de grote Vermeer tentoonstelling in het Rijksmuseum, de eigenaar van het werk. Normaliter vind je het op de eregalerij, waar ook andere topstukken van Hollandse Meesters hangen. Het kwam in handen van het Rijksmuseum in 1908 met financiële steun van het Rijk en de Vereniging Rembrandt. Daarvoor was het in handen geweest van particulieren.

Icoon en inspiratiebron

Het Melkmeisje heeft zeker een ereplaats in het museum verdiend. Het is een waar icoon en niet alleen in Nederland. De Nestlé groep heeft het Melkmeisje namelijk als beeldmerk gekocht. Hierdoor prijkt ze op de zuivelproducten La Latière in Frankrijk en in Spaanssprekende landen heeft ze een ereplek op producten van La Lechera. Het meisje inspireerde overigens vele andere producenten, zo is er een nijntje knuffel verkleed als Melkmeisje en zien we het schilderij terug op stoffen, verpakkingen van chocolade, kopjes, mokken, als Playmobil tafereeltje en nog veel meer. Zo zie je maar dat het Melkmeisje van Vermeer een waar icoon is wat tot de verbeelding blijft spreken van velen.

Meer over Vermeer

Het jaar van Johannes Vermeer
Het Delft van Vermeer in Museum Prinsenhof Delft