Dier van de Maand Kroeskoppelikaan

In juni stond de roze pelikaan in de spotlight en de kroeskoppelikaan wilde dat ook eigenlijk wel. De meeste dierenparken hebben of de roze of de kroeskop variant in hun wateren leven, behalve AquaZOO, want daar kun je beide soorten bewonderen. Eigenlijk wel heel tof, want je kan meteen de verschillen tussen de roze en de kroeskoppelikaan ontdekken. Hoewel het om dezelfde vogelsoort gaat, zien ze er beide echt heel anders uit. En daarom mag deze maand de kroeskoppelikaan in de spotlight staan. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) Vogelpark Avifauna

Uiterlijke kenmerken kroeskoppelikaan

De kroeskoppelikaan dankt zijn naam aan de weelderige verendos op zijn hoofd. Soms kunnen die veren heel wild zitten, wat deze pelikanensoort meteen een heel eigen karakter geeft. Ook heel kenmerkend aan de kroeskoppelikaan is zijn wit tot grijze verendek, met zwarte veren aan de onderkant van de vleugels. Verder heeft hij een lange grijze snavel met een oranjerode keelzak, welke in de paartijd nog feller van kleur kan worden. De poten en zwemvliezen van de kroeskoppelikaan zijn grijs. Rondom het oog zie je een stukje roodoranje huid, waardoor de lichte iris van de pelikaan nog meer opvalt. Een markante verschijning dus. Ook omdat het een van de grootste en zwaarste vogels ter wereld is die daadwerkelijk kan vliegen. Om zijn gewicht (tussen de 7 en 15 kilo) de lucht in te krijgen heeft hij een paar imposante vleugels met een spanwijdte tussen de 3 en 3,5 meter! De vogel zelf wordt zo’n 1,5 tot 2 meter groot. AquaZOO Leeuwarden

ZooParc Overloon | DierenPark Amersfoort

Schepnet voor eten

Pelikanen zijn vogels die hun vis vangen met hun keelzak. Ze scheppen als het ware de vis uit het water. Door een vernuftig systeem verdwijnt het water dan en kunnen ze eten. De kroeskoppelikaan heeft minimaal 1 kilo vis per dag nodig. Om deze te kunnen vangen, werken pelikanen samen. Ze zwemmen in een halve cirkel en drijven zo de vissen bijeen, zodat ze voor het opscheppen liggen. Overigens worden ze vaak vergezeld van aalscholvers om de lekkerste vissen te kunnen vangen. Wat voor vis de kroeskoppelikaan eet, hangt af van waar hij woont en het watertype. Zo eten ze graag karper, baars, snoek, blank- en rietvoorn als ze in zoet water vissen en in zout en brak water staat vaak grondels, garnalen, harders en paling op het menu. Diergaarde Blijdorp

Leefgebied kroeskoppelikanen

De kroeskoppelikaan is een vogel die leeft in Eurazië, oftewel Europa en Azië. Net als andere pelikanen is de kroeskop een trekvogel. Zo trekken ze vanuit Europa naar de oostkant van de Middellandse Zee en de Aziatische vogels gaan voor de winter vaak naar Iran en Irak of zijn langs de kust van China te vinden. Het leefgebied strekt zich dus uit van Zuidoost-Europa tot aan Oost-Azië waar ze vooral in drassige zoetwatermoerassen verblijven in kuststreken. Je kan in Europa broedparen in het wild tegenkomen in Griekenland, Roemenië, Oekraïne, Bulgarije, Montenegro en Albanië. Bijvoorbeeld bij meren en de delta van de Donau. DierenPark Amersfoort

Vogelpark Avifauna | AquaZOO Leeuwarden

Nederlandse broeder

Wist je dat kroeskoppelikanen heel vroeger ook in Nederland woonden? Tot in de 15de eeuw zwommen ze in Nederlandse meren en rivieren, zo blijkt uit archeologische vondsten. Daarna is de soort in het noorden van Europa hard achteruit gegaan en komen ze dus eigenlijk niet meer voor in Nederland en België – althans in het wild. Er zijn verschillende natuurbeschermingsorganisaties die samen met diverse dierentuinen aan het kijken is of het mogelijk is om de kroeskoppelikaan in het wild terug te brengen. Diergaarde Blijdorp

Voortplanting en broedtijd kroeskoppelikaan

Kroeskoppelikanen zijn echte groepsdieren voor de jacht. Ook broeden ze vaak samen in grote groepen, want dat is een stuk veiliger. De nesten bouwen ze voor de veiligheid het liefst in en op rietkragen. Deze nesten kunnen tot een meter in doorsnede groot worden. Tijdens de paartijd (februari tot en met april) maakt een mannetje een vrouwtje het hof om vervolgens de rest van hun leven bij elkaar te blijven. Ieder jaar, als de paring succesvol is geweest, legt het vrouwtje twee tot vier eieren. Deze komen na een broedtijd van 30 tot 34 dagen uit. Wanneer de jongen een maandje oud zijn maken ze al een eerste vlucht en worden ze ondergebracht in een zogeheten crèche, zonder toezicht. Uiteraard blijven de ouders hun kuikens voeren tot ze oud genoeg zijn om zelf vis te vangen. Dat is bij pelikanen al snel: met zes weken gaan ze mee op jacht. Kroeskoppelikanen zijn rond hun derde of vierde levensjaar volledig volwassenen en in staat om hun eigen nestje te beginnen. Vogelpark Avifauna

Kwetsbaar in het wild

Zoals je al kon lezen was het leefgebied van de kroeskoppelikaan in de Middeleeuwen vele malen groter. Door verschillende oorzaken (verdwijnen van leefgebied, voedsel en dergelijke) zijn de vogels hier verdwenen en richting het oosten van Europa getrokken. Sindsdien is het wereldwijd hard achteruit gegaan met de populatie kroeskoppelikanen. In 2005 werd de populatie wereldwijd geschat op 6700 tot 9300 dieren, waardoor IUCN de vogels de status ‘Kwetsbaar’ heeft gegeven. Het is door de inzet van natuurbeschermingsorganisaties gelukt om de leefgebieden van deze pelikanen beter te beschermen, waardoor de populatie in omvang is gestegen naar 10.000 tot 20.000 dieren in 2018. Daardoor kon de status naar ‘Gevoelig’ door worden geschoven. Goed nieuws, maar het kan beter, aldus veel organisaties. In Europa worden de natuurgebieden goed beschermd, maar in Azië verliezen de pelikanen nog steeds leefgebied en komen ze bedreigingen tegen als elektriciteitskabels en watervervuiling. Jacht en overbevissing maken het ook moeilijker voor de pelikaan om te overleven. Daar zetten de beschermers zich ook zeker, samen met dierenparken die de kroeskoppelikaan huisvesten, voor in. Diergaarde Blijdorp

ZooParc Overloon | DierenPark Amersfoort

Kroeskoppelikanen in de dierentuin

Er zijn vijf dierenparken waar je in Nederland deze prachtige vogels kan bewonderen. Op sommige plekken zelfs heel dichtbij. Dat maakt het extra bijzonder, omdat je dan echt kan ervaren hoe groot en mooi deze vogels zijn. Vooral het zien van het zwemmen in formatie is altijd een feest (althans, dat vind ik), want het ziet er zo bijzonder en gracieus uit. Bovendien zijn er verblijven waar de kroeskoppelikaan zijn leefgebied deelt met andere vogels, zoals aalscholvers en zelfs vale gieren. AquaZOO Leeuwarden

Kroeskoppelikanen wonen in:
AquaZOO Leeuwarden | DierenPark Amersfoort | Diergaarde Blijdorp | Vogelpark Avifauna | ZooParc Overloon

Vogelpark Avifauna

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar kroeskoppelikanen te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.