Heb je wel eens een ruimte gedeeld met een levende legende? Met iemand die zoveel al heeft gedaan voor de wereld en daar nog steeds mee bezig is, onder andere door anderen hierover te onderwijzen? Het ontmoeten van zo iemand is op zich al een hele ervaring, vooral wanneer het dan ook nog eens een heel mooi mens is. Dan weet je hoe ik mij voelde afgelopen zaterdag 23 februari tijdens een lezing in de Apenheul te Apeldoorn. De lezing werd gegeven door niemand minder dan Jane Goodall, de onderzoekster en activiste waarvan haar baanbrekende onderzoeken wereldwijd bekend zijn. Deze kleine dame is groots in haar boodschap: iedereen kan een verschil maken om natuur en milieu weer in balans te brengen. Na afloop beloofde ik haar een blog te schrijven om zo vast een steentje van mijn kant bij te dragen om haar boodschap nog verder te verspreiden.
Dr. Jane Goodall met Gombe chimpansee Freud / © Michael Neugebauer
Kibale Snare Removal team
De avond startte met een prachtige documentaire gemaakt door Charlotte Storm van ’s Gravesande over het Kibale Snare Removal team uit Oeganda. Dit team struint dagelijks het regenwoud van het Kibale National Park af op zoek naar ‘snare traps’, oftewel strikvallen, om deze te verwijderen. Stropen is illegaal in het nationale park, maar stropers houden zich daar niet aan. Zij jagen op chimpansees en andere dieren voor commerciële doeleinden. Dieren die terecht komen in zo’n strop verzetten zich er net zolang tegen totdat de stroper ze vindt, ze bevrijdt worden of sterven aan hun verwondingen. In het Kibale National Park wonen een aantal chimpansees met geamputeerde handjes of voeten door deze vallen. Soms zijn de mannen van het Snare Removal Team vergezeld door gewapende Rangers, maar vaak zijn ze ongewapend op stap. De documentaire geeft op een mooie wijze weer wat deze mannen dagelijks doen voor de dieren en hoe ze de lokale bevolking onderwijzen beter met de natuur om te gaan. Het werk is zwaar, maar – zo laat de film ook zien – het helpt: er zijn sinds de oprichting van het team minder chimpansees verminkt of gedood door strikvallen.
Wist je dat 25% van de chimpansees voor de komst van het Snare Removal Team werd gedood of verminkt door strikvallen?
Nieuwe ambassadeur Jane Goodall Instituut
De documentaire is ingesproken door niemand minder dan Ria Bremer. En dat is niet toevallig: Ria is vanaf zaterdag ook de nieuwe ambassadeur van het Jane Goodall Instituut Nederland. Hoewel Ria de term ‘ambassadeur’ nogal groots vindt (‘Want Jane is natuurlijk de ambassadeur’), vindt ze het een hele eer om het instituut te mogen vertegenwoordigen. ‘Vroeger was ik fan van Brigitte Bardot, met die mooi paardenstaart was zij echt een icoon,’ vertelde Ria. ‘Mijn hele kamer was behangen met foto’s van haar. Totdat ik in een tijdschrift een foto zag van een andere mooie vrouw met een paardenstaart, zittend tegen een boom met een chimpansee aan haar zijde. Ik was daar zo van onder de indruk dat ik de foto uitscheurde en ophing, naast Brigitte Bardot. Vanaf dat moment was ik fan van Jane Goodall.’
Wist je dat Jane verliefd werd op apen dankzij het boek Tarzan, king of the apes? Een ding was ze het niet mee eens: hij trouwde de verkeerde Jane.
Jane Goodall: inspiratiebron voor allen
Wanneer het woord overging naar Jane, kon je in de zaal een speld horen vallen. Iedereen in het Auditorium hing aan haar lippen. Dat kon ook niet anders: er was een levende legende aan het woord. Jane nam ons tijdens haar lezing mee langs de belangrijke momenten in haar leven waarin haar liefde voor dieren en natuur centraal staat. Hoe meer ze vertelt over haar werk, hoe specialer het wordt: ze was een pionier voor vrouwen wereldwijd, want als meisje van 23 zijnde ging je gewoon niet in je eentje op reis en al helemaal niet naar Afrika. Maar Jane wel, dankzij haar moeder.
Moeders & vrouwen
Moeders en vrouwen spelen in de verhalen en het leven van Jane een grote rol. Zo heeft haar eigen moeder haar altijd geïnspireerd en gestimuleerd om haar dromen te volgen. Ze ging op een gegeven moment zelfs mee naar Afrika zodat Jane haar onderzoek kon doen. Nu nog zijn vrouwen en de rol van moeders heel belangrijk in het werk van Jane. ‘Wij onderwijzen vrouwen en meisjes in Afrika zodat ze zelf betere keuzes kunnen maken over hun leven en gezin,’ vertelde Jane. Moeders zijn niet alleen belangrijk voor mensen, ook ontdekte Jane door haar observaties dat chimpansees moeders een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de jonge aapjes. ‘De chimps die zijn opgevoed door goede moeders zijn veel socialer en bereid anderen te helpen, dan aapjes die opgevoed zijn door slechte moeders,’ aldus Jane.
Volgens de wetenschap is het geven van namen aan de dieren die je observeert niet wetenschappelijk. Toch komt dankzij de namen die Jane aan de chimpansees gaf haar onderzoek helemaal tot leven
Met hart, ziel & intellect
Hoewel Jane al jaren haar eigen onderzoek deed en dankzij de chimpansee David Greybeard veel leerde over het leven en gedrag van chimpansees, wilde ze graag de volgende stap maken. Om haar onderzoek erkend te krijgen had ze een doctoraat nodig. Ze verliet haar thuis in Afrika en reisde terug naar Engeland om daar haar titel te halen. In eerste instantie lachte de professoren haar uit: het geven van namen aan dieren vonden zij weinig wetenschappelijk, net als het feit dat Jane aan gaf dat chimpansees ook wezens zijn zoals mensen, met gevoelens en intellect. Dat kon in hun ogen niet, want alleen mensen hebben dit privilege. ‘Gelukkig was een professor die mij wilde helpen mijn onderzoek naar wetenschap te vertalen, zodat ik mijn titel kon halen.’
Baanbrekend
Het onderzoek van Jane was baanbrekend: ze gooide tradities aan de kant en liet met haar prachtige observaties zien dat chimpansees wel degelijk over intellectueel vermogen beschikken, net als liefde, vriendschap en andere emoties. Iedere chimpansee heeft, net als mensen, een eigen persoonlijkheid. ‘Als je op deze manier naar dieren kijkt, dan is het toch vreemd dat wij ze mishandelen,’ stelt Jane.
Schilderen met woorden
Jane vertelde tijdens de lezing de meest prachtige verhalen, bijvoorbeeld over broederliefde en hoe een jong mannetje een weesje adopteerde en hem in het nest trok ’s nachts om hem te beschermen. Of van Old Man die na jarenlang te zijn mishandeld in een dierentuin terechtkomt en bevriend raakt met de verzorger en zelfs zijn leven redt wanneer hij door de andere chimpansees wordt aangevallen. Haar boodschap is duidelijk: wanneer chimpansees ons mensen kunnen helpen, wordt het dan niet eens tijd dat wij de chimpansees een helpende hand toesteken?
‘Als een chimpansee – een mishandelde chimpansee – het kan om de mens te helpen, dan kunnen wij mensen toch ook de chimpansees helpen?’
Roots & Shoots
Jane benadrukte haar boodschap door te vertellen dat er zeker nog tijd is om onze planeet te redden en om de dieren op ons thuis tegen uitsterven te behoeden. Iedereen kan een verschil maken, zowel oud als jong. Bijvoorbeeld door middel van het Roots & Shoots programma. Het begon met zes studenten bij haar op de waranda van haar huis in Gombe en het groeide uit tot verschillende projecten van jongeren over de hele wereld. ‘Iedereen kan een Roots & Shoots programma opzetten,’ vertelde Jane, ‘want de jeugd heeft de toekomst.’ Met de lezing sprak Jane vooral de hoop op een betere toekomst uit en dat wij die met zijn allen kunnen realiseren.
Ik ben er nog…
…nog wel, zegt de chimpansee op Ikbenerooknog.nl. Wil jij de chimpansees ook tegen uitsterven behoeden? Op deze website kun je een chimp adopteren. Zo draag je bij aan het behoud van de natuur, de chimpansee en de wereld die we kennen. Ook kun je donateur worden van het Jane Goodall Instituut.
‘Chimpansees en mensen lijken op elkaar, maar we zijn niet totaal gelijk. De mens heeft een groter brein. Hoe kan het dat zo een intellectueel wezen zijn eigen planeet verwoest?’
Stof tot nadenken
Jane gaf ons allemaal veel stof tot nadenken over onze rol op deze planeet, maar zij deed dit op een heel gemoedelijke manier. Zonder te dramatiseren gaf ze de luisteraars haar boodschap mee. Een boodschap van hoop en liefde voor de planeet. Wat een prachtig, inspirerende vrouw, wat een klasse en wat een vriendin voor de natuur en de chimpansees in het bijzonder. Ik voelde me heel vereerd om met haar in één ruimte te mogen zijn, laat staan om na afloop even haar hand te mogen schudden. Iedereen kan een verschil maken. Jij, ik, iedereen...
Meer weten over Jane Goodall, het Jane Goodall Instituut en de Roots & Shoots programma’s? Kijk dan op JaneGoodall.nl, JaneGoodall.org of RootsAndShoots.org.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Bedankt voor je reactie! Reacties worden altijd eerst beoordeeld voordat ze worden geplaatst. Het kan dus even duren voordat je je reactie hier terugziet. Omdat ik graag een persoonlijk antwoord geef worden anonieme berichten op artikelen niet geplaatst.