Dier van de Maand Chimpansee

Nog een weekje en dan gaat het nieuwe verblijf van de chimpansees open voor publiek in DierenPark Amersfoort. Tijd om deze bijzondere mensapen eens in het zonnetje te zetten als dier van de maand. Het zijn slimme dieren en lijken op mensen, wat het extra interessant maakt om chimpansees te bestuderen. Jane Goodall is hierin natuurlijk baanbrekend geweest. Maar nu nog worden chimpansees, zowel in het wild als in het dierentuinen, door gedragsbiologen gevolgd. Het is een bijzondere aap om te zien en zeker geliefd bij velen. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) DierenPark Amersfoort

Uiterlijke kenmerken chimpansee

De chimpansee is altijd makkelijk te herkennen aan zijn uiterlijk. Zo heeft hij een zwart behaard lijf. Het gezicht is onbehaard. De aap heeft een smalle neus, smalle lippen en een brede bovenkaak. De opvallende wenkbrauwbogen geven veel expressie aan het gezicht en de diepgelegen ogen. Het gezicht kan qua huidskleur variëren in wit, roze en zwart. Ook opvallend zijn de grote, ronde oren. Wist je dat een chimpansee, ondanks zijn gedrongen lichaamsbouw, een schouderhoogte heeft van 100 tot 179 centimeter? Dat is wanneer hij dus rechtop staat. Gemiddeld weegt een chimpansee 35 tot 65 kilogram, vrouwtjes zijn hierbij lichter dan mannetjes. De chimpansee heeft korte achterpoten en sterke, zeer gespierde, lange armen die uitgespreid samen 2,7 meter lang kunnen zijn! Dat is best imposant. Belangrijk voor chimpansees is het achterwerk. Dit is namelijk onbehaard en je kan er vrouwtjes of mannetjes aan herkennen. Bij vrouwtjes is de huid daar namelijk roze van kleur en lichtelijk gezwollen. De dikte van deze zwelling is afhankelijk van de menstruatiecyclus, welke ongeveer 24 dagen duurt. Zijn de billen flink opgezet, dan heeft ze een eisprong en zullen de mannen zeker in haar geïnteresseerd zijn. Safaripark Beekse Bergen

Eindhoven Zoo | Koninklijke Burgers’ Zoo

Chimpansees en mensen

Chimpansees en mensen lijken enorm op elkaar. Maar liefst 98,5% van het DNA van zowel mensen als chimpansees komen met elkaar overeen. Het is niet voor niets een mensaap! Chimpansees zijn hierdoor nauw verwant aan ons. Chimpies zijn bijna net zo groot als mensen, maar lichter. Aan de andere kant kunnen ze beter klimmen dan mensen en zijn ze vele malen sterker. Toch blijven chimpansees net als veel mensen het liefst met beide voetjes op de grond. Chimpansees vertonen net als mensen verschillend gedrag. Niet alleen individueel, maar ook per groep. Zo zijn er cultuurverschillen tussen de groepen te vinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan opvoeding, verzorging en onderlinge omgang. Zelfs het gebruik van gereedschappen kunnen verschillen. Gereedschappen? Jazeker! Chimpansees weten als geen ander om een oplossing te bedenken voor een probleem en gebruiken bijvoorbeeld stenen om noten open te kraken en takjes als bestek om mieren en termieten uit hun hopen te verwijderen. Wist je trouwens dat chimpansees zichzelf kunnen herkennen in de spiegel? Safaripark Beekse Bergen

Leefgebied chimpansee

Chimpansees komen uit Afrika en je kan ze tegenkomen in de regenwouden van West- en Centraal-Afrika; van Senegal tot Congo-Kinshasa en van Tanzania tot Oeganda. Je kan ze hier ook in bergbossen en in bossavannes tegenkomen. De bomen zijn belangrijk voor chimpansees, want hier vinden ze hun voedsel en maken ze hun bedjes op. Op het menu staan fruit, bladeren, noten, insecten (zoals mieren) en zelfs vlees van kleine zoogdieren. Toch staat dat laatste niet heel veel op het menu. Iedere avond maakt de chimpansee een nieuw bedje op. Hiervoor worden bladeren en takken gebruikt om een soort van hangmat te maken. Het nest wordt in de boom gebouwd, want dat is het meest veilig.Koninklijke Burgers’ Zoo

Eindhoven Zoo | DierenPark Amersfoort

Sociale groepsdieren

Chimpansees kunnen indrukwekkende groepen vormen van 15 tot wel 100 apen. Samen bewaken zij hun territorium en als een ander een teen over de grens zet, dan wordt die er hardhandig uitgezet. De volwassen mannetjes zijn de baas en dat laten ze weten ook door heel veel spectaculair imponeergedrag te tonen. Vooral op grote groepen moet je wel laten zien dat je de baas bent. Overigens hoeft lang niet altijd het allersterkste mannetje de baas te zijn; degene met de meeste vriendjes is de baas. Vlooien is een van de rituelen waarop vriendschappen voor het leven worden gesloten. In tegenstelling tot veel andere diersoorten, zijn het juist de mannetjes die bij elkaar blijven in de groep. Volwassen vrouwtjes verlaten juist de groep en gaan op zoek naar een andere familie om weer kleintjes te krijgen.Eindhoven Zoo

Safaripark Beekse Bergen | Eindhoven Zoo

Paren en opvoeden

Mannetjes zijn vooral in dames geïnteresseerd door de roze zwelling op hun billen. De dames paren gerust met verschillende mannetjes, dat maakt ze weinig uit. Na een draagtijd van 8 maanden krijgt de moeder vaak één soms twee jongen. Een chimpanseejong blijft zeker zeven jaar lang bij zijn moeder om door haar te worden opgevoed. Ze slapen zelfs in hetzelfde nest en eten samen. Jonge chimpies hebben een plukje wit haar boven hun billen. Dat is heel belangrijk, want dit geeft aan ‘hé, ik ben nog aan het leren!’ Ze mogen bijna alles in de groep, zolang dat plukje er zit. Het witte haar verdwijnt tussen het vierde en vijfde levensjaar en dan moet het jong dus gaan oppassen wat hij doet. Niet alles zal onbestraft meer blijven en de vader zal zich dan wel met de opvoeding bemoeien. De band tussen moeder en kind is meestal voor het hele leven. Het kan wel zijn dat een jong tussen de drie en acht jaar een broertje of zusje krijgen, want pas na drie jaar zal moeders weer op zoek gaan naar een partner. Op zich kan deze periode heel interessant zijn voor het oudere jong, aangezien ze er veel van leren. Safaripark Beekse Bergen

Eindhoven Zoo | Safaripark Beekse Bergen

Bedreigd in het wild

In het wild gaat het niet zo goed met de chimpansee, door toedoen van de mens. Zo wordt het leefgebied steeds kleiner door boskap en worden apen gestroopt om te verkopen als bush meat. Helaas worden er ook nog steeds apen uit het wild gehaald om te verkopen op de zwarte markt. Meestal worden ze verkocht als huisdier of om anderen te entertainen. Zelfs mensenziektes vormen een bedreiging voor chimpansees, omdat we zo op elkaar lijken qua DNA. Dit alles heeft er in de jaren voor gezorgd dat er steeds minder chimpansees zijn. Gelukkig zijn er mensen en organisaties die zich actief inzetten om de chimpen te helpen. Zo zet het Jane Goodall Instituut zich onder meer actief in om de gebieden weer van bomen te voorzien en om apen die in valstrikken zijn gelopen te helpen. En Stichting AAP redt chimpies uit benarde situaties. Koninklijke Burgers’ Zoo

Eindhoven Zoo | Safaripark Beekse Bergen

Chimpansee in de dierentuin

Je zou het misschien verwachten, maar apenpark Apenheul heeft geen chimpansees in het park wonen. Gelukkig zijn deze geliefde mensapen wel te zien in een aantal andere parken in Nederland. Daarnaast zal je in het rijtje hieronder Stichting AAP tegenkomen. Dat is natuurlijk geen dierentuin, maar een dierenopvang. Hier wonen inderdaad chimpansees, e die kun je met een Rondje AAP van een afstandje bewonderen. Eindhoven Zoo

Chimpansees wonen in:
ARTIS | DierenPark Amersfoort | Eindhoven Zoo | Koninklijke Burgers’ Zoo | Safaripark Beekse Bergen | Stichting AAP |

Safaripark Beekse Bergen

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar chimpansees te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuin0en in Nederland.