Dier van de Maand Orang-oetan

Een paar jaar geleden stond ik in Ouwehands Dierenpark toen de orang-oetans besloten om een rondje te maken over hun klimconstructie buiten. Hoog boven je hoofd klimmen, klauteren en schuiven deze prachtige mensapen dan van de ene kant naar de andere kant over het touw. Lekker in de buitenlucht, terwijl ze je verder geen blik waardig (zo lijkt het, want volgens mij werden we scherp in de gaten gehouden) gunden. Dat was een heel mooi, magisch moment. Net als op kraamvisite gaan een flink aantal jaren terug in Apenheul, terwijl het park eigenlijk gesloten was. Ik vind het schitterende mensapen. Ze stralen een soort oeroude wijsheid en rust uit… Ze zijn daarom Dier van de Maand oktober (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) Apenheul

Uiterlijke kenmerken orang-oetan

Orang-oetan, Indonesisch voor oranje mens, herken je gemakkelijk aan zijn roodoranje tot kastanjebruine lichaamsbeharing. De bouw is stevig, met een dikke nek, zeer lange sterke armen, korte gebogen beentjes en geen staart. De korte beentjes zorgen ervoor dat de orang-oetan klein en gedrongen lijkt. Vrouwen worden gemiddeld 115 centimeter lang, volwassen mannetjes ongeveer 137 centimeter. De spanwijdte van de armen bij een mannetje kan 2 meter reiken. Dat is dus verder dan zijn lichaam groot is! Orang-oetans hebben geen gezichtsbeharing, al kunnen mannetjes nog wel iets van een snor ontwikkelen. Kenmerkend voor volwassen, dominante mannetjes zijn de grote wangplaten. Hiermee laten ze dus zien dat ze de baas zijn. Jonge mannetjes die hun onderdanigheid tonen, hebben deze wangplaten niet en lijken daarom meer op volwassen vrouwtjes. Wanneer een dominante man wegvalt, dan kunnen de wangplaten, die vooral uit vetweefsel bestaan, bij jonge mannetjes zich snel ontwikkelen, zodat hij de plaats van de vorige dominante man in kan nemen. Mannetjes hebben overigens ook een keelzak waarmee ze fluitende geluiden kunnen maken ter communicatie. De handen van de orang-oetan lijken op die van ons mensen; vier lange vingers en een duim, maar deze is zeer klein. Aan de voeten hebben deze mensapen vier lange tenen en een grote teen die gebruikt kan worden als een duim. Dat is weer handig om zich stevig vast te kunnen houden in de hoge boomtoppen. Door de lange armen lopen orang-oetans op hun vuisten. Apenheul

Ouwehands Dierenpark

Leefgebied orang-oetan

Onder de naam orang-oetan worden drie soorten onderscheiden: de Borneose, Sumatraanse en Tapanuli-orang-oetan. De Borneose is de orang-oetan die we wellicht het allerbeste kennen, met een rond, vol gezicht en grote wangplaten. De Sumatraanse orang-oetan heeft een iets smaller gezicht en die van de Tapanuli is meer ovaal. Ook kunnen de haarkleuren meer van elkaar verschillen. De orang-oetans zijn voornamelijk vernoemd naar hun leefgebied: Borneo en Sumatra. De Tapanuli-orang-oetan woont ook op Sumatra, maar gescheiden van de Sumatraanse orang-oetan. De orang-oetan komt alleen voor op deze Indonesische eilanden en is de enige mensaap die voorkomt uit Azië. Hier wonen ze in het regenwoud en het liefst zo hoog mogelijk in de boomtoppen. Als het even kan, komt hij maar zelden naar de grond. Het zijn echte vruchteneters. De wurgvijg is zijn favoriet, maar ook de doerian staat op het menu. Daarnaast eten ze ook vogeleieren, bladeren, scheuten en (als er niets anders voor handen is) een plompe lori. Dit laatste gebeurt vooral op Sumatra. Maar fruit met veel pulp en vruchtvlees staat toch echt bovenaan het boodschappenlijstje van de orang-oetan. Wist je dat de orang-oetan iedere avond een nieuw nest voor zichzelf (en soms hun jong) bouwt om in te slapen? Dat is best een heel werk, maar zo een schoon bed slaapt natuurlijk wel lekker. Ouwehands Dierenpark

Apenheul

Het sociale leven van de orang-oetan

Orang-oetans leven graag alleen, al zijn er wel eens groepjes van vrouwtjes bij elkaar gezien. Volwassen mannen trekken altijd alleen door het regenwoud. Iedere dag leggen de apen verschillende afstanden af op zoek naar eten of een partner om te paren. In de middag rusten de dieren een tijdje om dan in de late middag weer verder te reizen. Hierbij komen ze wel eens soortgenoten tegen, maar als er geen dreiging is, laten ze elkaar vaak gewoon tot rust. Ongeveer een keer in de vijf jaar krijgt een vrouwtje een baby. Haar kind blijft net zo lang bij haar totdat het op eigen benen kan staan en klaar is voor een eigen jong. Pas wanneer het jong helemaal zelfstandig is, kan een moederaap weer opnieuw drachtig worden. Een jong blijf tussen de zes en acht jaar bij de moeder. Ouwehands Dierenpark

Apenheul

Ernstig bedreigd in het wild

De orang-oetan wordt ernstig in zijn voortbestaan bedreigd. Dit komt vooral door toedoen van de mens. Enerzijds doordat moeders door stropers worden doodgeschoten om hun jongen te kunnen vangen voor de handel. Anderzijds door de verkleining van het leefgebied door boskap (voor palmolie bijvoorbeeld) en bosbranden. Hierdoor blijft er te weinig ruimte over voor deze mensapen om zich vrij te kunnen bewegen en natuurlijk om aan eten te komen. Gelukkig zijn er ook genoeg mensen die zich inzetten om de bossen en haar bewoners in Indonesië te beschermen. Onder meer door er nationale parken van te maken en door middel van opvang van onder meer verweesde baby’s en andere dieren uit het regenwoud. Apenheul

Orang-oetan in de dierentuin

In Nederland kom je deze prachtige mensapen slechts in twee (tot 2010 waren het er drie) parken tegen om te bewonderen. Zowel binnen als buiten is het prachtig om naar de orang-oetan te kijken. Helemaal als ze buiten dan ook nog eens besluiten om een acrobatische klimtocht te ondernemen. Het zijn speelse, vindingrijke dieren met een vriendelijk uiterlijk. Omdat ze in het wild vaak op zichzelf zijn, zal je dit ook in dierenparken zien met bijvoorbeeld aparte binnenverblijven voor ieder dier of voor kleine groepjes. Ouwehands Dierenpark

Orang-oetans wonen in: Apenheul | Ouwehands Dierenpark

Apenheul

Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar orang-oetans te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.