Uitgelicht Huizen bij de oever van de Zaan

Zaanse huisjes, als je ze wel eens hebt gezien, dan weet je precies hoe ze eruit zien. Die kenmerkende groene kleur (ook bekend als Zaans groen), de houten constructie en de prachtige klokvormige gevels met witte lijsten en details. De daken, vaak met donkergroene tot zwarte dakpannen bekleed, soms een beetje achter die gevel verstopt. En dan natuurlijk de typische luiken die voor de ramen zaten. Het Zaanse huis is Noord-Hollands icoon. Ik verwachtte het dan ook helemaal niet om er een schilderij van te zien in de tentoonstelling ‘Nieuw Parijs van Monet tot Morisot’ in Kunstmuseum Den Haag waarbij Franse kunstenaars en hun werken werden gevierd. Deze tentoonstelling was te zien tot en met 9 juni 2025, maar dit schilderij is mij zo bijgebleven, dat ik het graag nog even wilde delen. (foto: Berry de Nijs/Writing Berries)

Zaanse huisjes, Franse schilder

Wat maakt dit schilderij voor mij namelijk zo bijzonder? Dat het is geschilderd door Claude Monet (1840-1926). Hij moet het in 1871-1872 hebben geschilderd toen hij in Nederland was. Hij was niet zomaar naar Nederland afgereisd, eigenlijk was hij vluchteling. Even een kleine geschiedenisles: van 19 juli 1870 tot en met 10 mei 1871 was Frankrijk in oorlog met een door Pruisen aangevoerde bondgenoten bestaande uit een aantal Zuid-Duitse koninkrijken en de Noord-Duitse-Bond. De oorlog was kort, maar leidde tot de val van het Franse Keizerrijk en de afzetting van Napoleon. Het was tevens de start van het Duitse Keizerrijk. Claude Monet was in die tijd op huwelijksreis en ontvluchtte de oorlog door met zijn gezin naar Engeland te vertrekken. Niet lang daarna verruilde hij Londen voor Nederland waar de vrolijke, pittoreske Zaanse huisjes zijn hart veroverden. Het was namelijk zo een groot contrast met wat er in Parijs gaande was. In totaal verbleef Monet zo’n vier maanden in Zaandam en daarna bezocht hij nog de hoofdstad. Hier deed hij onder meer inspiratie op voor Molen op de Onbekende Gracht in Amsterdam uit 1874.

Claude Monet: grondlegger van het impressionisme

Claude Monet is een van de grondleggers van het impressionisme. Kenmerkend voor deze kunststroming zijn de gerichtheid om de beleving van het moment, ofwel de impressie van dat moment, bijzondere aandacht voor lichtval, lichteffecten en kleur, de schetsmatige werkwijze en het werken in de open lucht. Zij legden vast wat ze op dat moment zagen, zonder dat het per se heel gedetailleerd of helemaal uitgewerkt eruit hoefde te zien. Net als dat kiekje wat je even maakt van de wolken, omdat de ondergaande zon er zo mooi haar kleuren op reflecteerde. Daarnaast had Monet zo zijn eigen losse stijl van schilderen, waardoor zijn schilderijen, althans dat vind ik, er net wat dromeriger uit zien. Beroemde werken van Monet zijn onder meer de waterlelies die hij schilderde in zijn eigen tuin bij zijn atelier in Giverny.

Losse toets

De kenmerkende losse stijl van Monet is ook zeker te zien in zijn vertolking van het Zaanse huis aan de oever van de Zaan. Wanneer je inzoomt op het schilderij zie je de beweging van de penseelstreken gevangen in de opgedroogde verf terug. Hoewel dus de dakpannen niet zijn uitgewerkt als individuele pannetjes, zorgt de manier van schilderen van Monet er wel weer voor dat je de impressie van de dakpannetjes kan zien. Het frisse kleurgebruik geeft ook dit schilderij een dromerig effect. Wat ik helemaal bijzonder vind, is de weerspiegeling in de golfjes van het water. Dat is echt heel mooi weergegeven.



Als je het schilderij wil bezichtigen dan moet je naar Duitsland; het was voor de tentoonstelling van het Kunstmuseum geleend van het Städel Museum in Frankfurt am Main.