Dier van de Maand Zwartkin-gitaarrog

Is het een haai of is het een rog? Of een beetje van beide? Zo heb ik vaak aan het raam bij Burgers’ Ocean gestaan. Als het een haai was, zou ik – tot aan de eerste Writing Berries Shark Week – hard zijn weggerend. Het is toch echt een rog. En een heel bijzondere om te zien! Neem je mee een duik in de zee om deze vissensoort samen te bewonderen? (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) alle foto’s zijn gemaakt in Koninklijke Burgers’ Zoo

Uiterlijke kenmerken zwartkin-gitaarrog

Het is een prachtige vis om te zien. Als je de kop ziet zeg je meteen: ‘dat is een rog’. Okay, de kop is iets meer driehoekvormig, maar het is duidelijk een rog. De staart geeft echter haaienvibes met de twee grote rugvinnen en stekels op de rug. Het lijkt op een samensmelting van twee dieren, maar het is toch echt een eigen roggensoort. Natuurlijk is het wel familie van de haai, want het zijn beide kraakbeenvissen. De vorm van het lichaam lijkt een beetje op een gelikte rockgitaar en daaraan dankt deze rog dus zijn naam: gitaarrog. De zwartkin-gitaarrog heeft daarbij nog een zwart kinnetje. Hij kan 1,5 tot 2 meter lang worden, van kop tot staart. Anders dan bij andere roggen ‘fladdert’ de gitaarrog niet door het water, maar gebruikt het zijn staart meer om te zwemmen.

Leefgebied zwartkin-gitaarroggen

Zwartkin-gitaarroggen kun je vinden in de Atlantische oceaan van Portugal tot langs de kust van West-Afrika. Je kan deze vissen ook tegenkomen op de modderige en zanderige zeebodem van de Middellandse zee. Je kan ze vinden op 9 tot 100 meter diepte. Ze kunnen zich zelfs een paar centimeter in de grond graven om te rusten of te jagen. Gitaarroggen eten graag zeebodembewoners, zoals krabben, garnalen en wormen. Ook eten ze verschillende soorten vis.

Voortplanting zwartkin-gitaarroggen

Zwartkin-gitaarroggen zijn solitaire dieren en zijn graag alleen. Behalve natuurlijk voor een bevruchting. Wist je dat gitaarroggen eierlevendbarend zijn? Na een inwendige bevruchting broedt de moeder de jongen de eihuiden uit in haar lijf. De rogjes komen dus na een draagtijd van vier tot zes maanden levend ter wereld als de eitjes uitkomen. Nadat de moeder de kleintjes (meestal vier tot zes stuks per worp) heeft gebaard, heeft ze geen ouderzorg meer. De gitaarrogjes zijn dan ook al meteen in staat om hun eigen eten te vinden. Het is onder de kraakbeenvissen vrij normaal dat ze eierlevendbarend zijn. De walvishaai, kortvinmakreelhaai en groottandzaagvis zijn enkele voorbeelden die dit namelijk ook doen. Wanneer de zwartkin-gitaarroggen nog jong zijn, zwemmen ze het liefst in mangrovegebieden en bij rivierdelta’s. Daar is in het ondiepe water veel eten te vinden en kunnen ze nog tegen brak en zoet water. Naarmate ze ouder worden, trekken ze naar koraalriffen en de diepzee.

Ernstig bedreigd in het wild

Het is een bijzondere verschijning, de zwartkin-gitaarrog. En je kan ze in het wild steeds minder tegenkomen. In de noordelijke Middellandse zee is deze kraakbeenvis namelijk al enige tijd uitgestorven. Tot aan het einde van de 19de eeuw werden deze vissen namelijk op de markt in Palermo verkocht, maar daar is hij al zeer lang niet meer gesignaleerd, aldus literatuurbronnen. Ook in andere zeeën komt hij steeds minder voor. Dat komt doordat er nogal op ze gevist wordt voor zijn vlees en zijn vinnen. Gitaarroggenvlees kost zo’n 150 dollar per kilo en is daarom heel populair. In Azië worden de vinnen als delicatesse gegeten. Net als andere roggen en haaiensoorten planten gitaarroggen zich langzaam voort en ze zijn eierlevenbarend, waardoor veel drachtige dieren niet eens de tijd krijgen om hun kroost te werpen. De soort is helemaal niet geschikt voor intensieve visvangst en daardoor staat deze diersoort gemerkt als ‘Ernstig bedreigd’ op de Rode Lijst van het IUCN.

Zwartkin-gitaarrog in de dierentuin

Natuurlijk kom je deze bijzondere rog alleen tegen in dierenparken met een groot tropisch zeeaquarium. Ze hebben immers een beetje zwemruimte nodig. Helaas was het bij een paar parken niet duidelijk of deze prachtige kraakbeenvis er woont of niet. Deze zijn daarom niet opgenomen in het lijstje. Ontbreken er dus aquaria in Nederland, laat het weten, dan vul ik het zeker aan. Want het is een bijzonder dier om te zien.

Zwartkin-gitaarroggen wonen in:
Koninklijke Burgers’ Zoo | Sea Life Scheveningen


Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar zwartkin-gitaarroggen te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.