Bijzonder: bezoek een vuurtoren

Aankomende donderdag 7 augustus is het volgens de Days of the Year bijzondere dagen kalender National Lighthouse Day. Dat zal vooral gelden voor Amerika (de site is immers Amerikaans), maar het is niet zo een gek idee om deze week gewoon eens een vuurtoren te gaan bewonderen. Vuurtorens zijn namelijk heel nuttig, zijn imposant en kennen stuk voor stuk een rijke historie die je in verschillende vuurtorens ook echt kan gaan ontdekken. (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries)

Vuurtoren: baken in de duisternis

Denk je eens in; je zit op een schip, het is donker, de wind waait, de sterren staan gelukkig wel aan de hemel, het hout kraakt bij iedere deining en je probeert je een weg te banen door de duisternis. Ergens is hier in dit gevaarlijke water een vaargeul, maar in het donker is deze verdomd moeilijk te zien. En waar is die kustlijn ergens? Want je wil niet op de klippen lopen. En dan is daar ineens een baken in de duisternis! Een licht wat meters ver kan schijnen en aangeeft: hier moet je niet varen. Hier liggen gevaarlijke kusten, zeerotsen, kliffen en riffen op je te wachten. Of ze leiden je langs havens, havengeulen, zeestraten en zeearmen. De vuurtoren is dat baken van licht wat duizenden schepen voor eeuwen heeft behoed voor ongelukken, vooral in de duisternis, tijdens mist en storm. De hoge bouwwerken bevinden zich altijd aan de kust en worden soms zelfs op dijken, voetstukken of (rots)eilandjes gebouwd voor de kust om schepen de goede kant op te leiden.

Van vuur naar lampen

De oudste vuurtoren is die van Alexandrië genaamd ‘de Pharos’. Het was zo imposant dat het behoorde tot een van de zeven wereldwonderen van de oudheid. De hoge toren had eigenlijk de functie van fakkel: bovenop werd hout verbrand waarbij de rookpluimen overdag de schepen de goede kant op kon leiden. De toren is na 1600 jaar trouwe dienst verdwenen, maar de naam ‘vuurtoren’ is wel blijven plakken. In verschillende talen komt Pharos terug als het woord voor vuurtoren, zoals Faro in Spanje en Italië, Phare in Frankrijk en Fáros in Griekenland. Het stoken van brand op vuurtorens is heel lang de traditie gebleven. Je kan het nog zien aan bijvoorbeeld de constructie van de Brandaris op Terschelling, waar onder het later geplaatste lichthuis een vuurplaats te zien is. Het lichthuis is de plek waar je de lampen, lenzen en spiegels vindt die samen hun licht schijnen in de duisternis. Eerst nog met een olielamp, we hebben het dan over de 18de eeuw, maar al snel werden er elektrische lampen gebruikt.

Ronddraaiend licht

Het bijzondere van vuurtorens is dat de lichtbundels aan en uit lijken te gaan. Dat heeft met een vernuftig draaimechanisme te maken waardoor het licht door de spiegels soms geblokkeerd wordt en soms niet. Hierdoor ontstaat er een lichtbundelpatroon in de lucht. En weet je wat helemaal tof is? Iedere vuurtoren heeft zo zijn eigen lichtbundelpatroon! Dit heet een lichtkarakteristiek en kan variëren van een niet bewegende lichtbundel tot aan een groepschitterlicht. Dit kun je vooral op afstand goed zien en aan het patroon kun je dus de vuurtoren herkennen! Heel fijn voor de navigator op het schip, want die weet dan dat hij bij Texel vaart en niet bij Zeeland.

Meer dan 50 aan de kust

Langs de gehele kustlijn van Nederland zijn vuurtorens te vinden. Het zijn er zo’n 53 waarvan er een stuk of 30 nog actief aan het werk zijn. De zee voor ons land is een van de drukste zeeroutes en veiligheid is daarbij gewoon heel belangrijk, vandaar dat er zoveel torens zijn gebouwd. Wist je dat de oudste vuurtoren van Nederland de Brandaris op Terschelling is? En dat in Huisduinen (Den Helder) de hoogste vuurtoren is te vinden? Officieel heet deze toren ‘Kijkduin’, maar iedereen noemt hem ‘De Lange Jaap’. Er zijn vuurtorens die je mag beklimmen, waaronder de toren van Texel. De rijke geschiedenis van deze torens wordt tijdens je bezichtiging uit de doeken gedaan en dat is echt heel interessant!

Nederlandse Vuurtoren Vereniging

Wil je trouwens meer weten over vuurtorens of eens een excursie maken naar een van de vuurtorens die Nederland rijk is? In Nederland worden geregeld vuurtorendagen en zelfs -weekenden georganiseerd door de Nederlandse Vuurtoren Vereniging. Op de website lees je meer over deze vereniging en de, zoals ze het zelf zo mooie omschrijven, ‘stille getuigen van de rijke maritieme geschiedenis van Nederland’. De vereniging zet zich overigens ook in om het erfgoed wat deze vuurtorens vertegenwoordigen te beschermen. Hoe mooi is dat! Dus als je 7 augustus toch in de buurt bent van een vuurtoren, waardeer deze dan eens extra of neem een kijkje binnen. Het zijn altijd prachtige, imposante bouwwerken die tot de verbeelding spreken en ze vormen een mooie bestemming voor een dagje uit.