Dier van de Maand Veelvraat

Misschien niet de bekendste marterachtige of een bekend roofdier, maar de veelvraat is er wel eentje om bij stil te staan. Dit dier, ook bekend onder de naam wolverine, zag ik voor het eerst in GaiaZOO toen ik daar jaren geleden voor een persbijeenkomst was. Wat een bijzonder diertje is dat om te zien! Maar, en dat is alleen maar goed, lastig te fotograferen in zijn grote verblijf. Het is overigens ook het enige dierenpark in Nederland waar je de veelvraat kan bewonderen. Maar waar leven deze eigenlijk in het wild? En hoe zit het met hun IUCN status? (foto’s: Berry de Nijs/Writing Berries) Alle foto’s gemaakt in GaiaZOO

Uiterlijke kenmerken veelvraat

De veelvraat is een van de meer gespierde en fors gebouwde marterachtigen. Ze wegen tussen de negen en dertig kilo en worden zo’n 65 tot 105 centimeter lang en ongeveer 36 tot 45 centimeter hoog. De lange staart kan 13 tot 26 centimeter lang worden. Vrouwtjes zijn vaak iets kleiner en minder zwaar dan de mannetjes. Beide hebben een donkerbruine tot zwarte vacht welke is versierd met lichtere, gele tot beige tekeningen. Deze vind je op de kop, langs de schouders en via de flanken naar de staart. De kop heeft een spitse, korte snuit, kleine ogen en ronde kleine oren. De veelvraat heeft korte, sterke, brede poten met vijf tenen om goed door de sneeuw te kunnen banjeren en rennen. Hij heeft hier zelfs een soort zwemvliezen tussen de tenen voor.

Veelvraat of bergkat?

Ieder beestje moet een naam hebben, maar hoe komen ze soms aan zo een naam? De naam ‘veelvraat’ lijkt te impliceren dat dit dier enorme bergen voedsel verorbert, maar dat is in de praktijk helemaal niet waar. Het is juist een luie jager, want hij eet liever aas of dieren die toch al ter aarde zijn gestort. Dat hij daarbij wolven en beren wegjaagt, spreekt boekdelen over zijn grote karakter en felheid. Jagen doet de veelvraat eigenlijk alleen als het écht moet. De naam ‘veelvraat’ lijkt een soort verbastering van het Oudnoorse ‘fjeldfross’ en dat betekent ‘bergkater’. De verbastering van fjeldfross tot het Duitse Vielfraß en het Nederlandse veelvraat is overigens meegenomen in de wetenschappelijke benaming ‘gulo’, wat gulzigaard betekent. Toch zou de naam bergkater passender zijn als je het dier zo ziet.

Leefgebied veelvraat

De veelvraat woont in het hoge noorden in arctische gebieden. Zo kun je deze dieren in het wild tegenkomen in Alaska, Noord-Canada, Siberië, Noord-Rusland, Noorwegen, Zweden, Finland en Estland. Vroeger woonden ze zelfs in California, maar met de komst van de mens zijn ze daar verdwenen. Wel zien we dat in Europa de veelvraat zijn intrek heeft genomen in Zuidoost-Europa en de Baltische staten. De veelvraat leeft graag in taiga en bergachtig bosgebied met lekker veel rotsen en hellingen. Iets wat in het noorden van de wereld veelvuldig te vinden is. Veelvraten houden ook van naaldbossen en moerassen. In de zomer komt hij ook wel eens op de toendra, maar verkiest toch wel de naaldbossen om in te vertoeven.

Sociaal leven veelvraat

Veelvraten zijn solitaire dieren. Dat houdt in dat ze erg op zichzelf zijn. Het mannetje heeft een woongebied tussen de 600 en 1000 vierkante kilometers. Binnen dat territorium wonen vaak twee tot drie vrouwtjes met ieder een woongebied van 50 tot 350 vierkante kilometer. Het mannetje mag deze gebieden doorkruisen, andere vrouwtjes bij vrouwtjes niet. Tijdens de paartijd, van april tot augustus, zoekt het mannetje zijn vrouwtjes op. Veelvraten kennen een verlengde draagtijd. Dat betekent dat de bevruchting kan plaatsvinden in de zomer, maar het embryo pas in januari tot ontwikkeling komt. In februari of maart worden er één tot vier jongen geworpen. Deze worden tot tien weken gezoogd. Na april gaan de jongen voor het eerst naar buiten. In augustus verlaten de jonge mannetjes het territorium van hun moeder. Dochters blijven vaker langer bij hun moeder of betrekken een woongebied in de buurt.

De veelvraat in het wild

In het wild gaat het niet zo goed met de veelvraat. Er wordt op ze gejaagd vanwege hun pels. Dit bont wordt weer gebruikt om jassen en dekens van te maken. Dit gebeurt vooral in Alaska. In Finland is de veelvraat een beschermde diersoort, maar er wordt toch illegaal gejaagd, om de rendieren of (in Noorwegen vooral) de schapen te beschermen. Jagers zijn niet blij met veelvraten, veelvraten soms wel met jagers, want ze halen de vallen leeg (zonder er zelf in vast te komen). Hierdoor wordt er ook veelvuldig op de dieren gejaagd. Door de jacht en de versnippering van het leefgebied door boskap en bouw, gaat het niet zo goed met de wilde populatie veelvraten in het hoge noorden. In Scandinavië denkt men dat er nog zo’n 750 over zijn, in Rusland hooguit 450. Toch staan ze bij de IUCN aangemerkt als ‘least concern’ of te wel ‘minste zorg’, met kanttekening dat de populatie in het wild aan het dalen is.

Veelvraat in de dierentuin

GaiaZOO in Kerkrade is het enige dierenpark in Nederland waar je de veelvraat kan bewonderen. Hij woont daar in het Taiga gebied. In dit themagebied kom je allerlei dieren tegen die in het wild in het hoge noorden te vinden zijn. Sneeuw, ijs en poolkou zijn hun zeker niet vreemd. De Taiga strekt zich op de wereldkaart uit van Noord-Amerika tot aan Azië. Je kan in het gelijknamige themagebied van GaiaZOO daarom naast de veelvraat kamelen, berberapen, vale gieren, lynxen, rendieren en rode panda’s bewonderen.

Veelvraten wonen in: GaiaZOO



Ontbreken er dierentuinen in dit lijstje waar veelvraten te bewonderen zijn? Laat het mij weten door middel van een berichtje via het contactformulier of een reactie onder dit artikel. Het gaat hier alleen om dierentuinen in Nederland.